Θερμική βόμβα μεγατόνων στην Αττική

Ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή προκαλούν οι πρόσφατες πυρκαγιές που μαίνονται από το βράδυ της Παρασκευής στη Βορειοανατολική Αττική. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, μαζί με τα δεκάδες χιλιάδες στρέμματα βλάστησης που κάηκαν, χάθηκε και ο μηχανισμός δροσισμού του Λεκανοπεδίου.

Σύμφωνα
με εκτιμήσεις ειδικών, η θερμοκρασία του αέρα στην Αττική στο αμέσως
επόμενο χρονικό διάστημα αναμένεται να αυξηθεί σημαντικάσενάρια δε
κάνουν λόγο για άνοδο έως και 6 βαθμούς Κελσίου. Αυτό, εξηγούν οι
ειδικοί, οφείλεται στο γεγονός ότι τα δάση που βρίσκονταν στη βόρεια-
βορειοανατολική πλευρά του νομού έριχναν τη θερμοκρασία του αέρα που
εισέρχεται στο Λεκανοπέδιο. Έτσι, όταν ο αέρας θα περνάει πλέον πάνω
από τις καμένες περιοχές, αντί να δροσίζεται θα θερμαίνεται. «Πρόκειται
για μία θερμική βόμβα μεγαλύτερη από εκείνη της Πάρνηθας», εικάζουν οι
ειδικοί.



Η αναγέννηση των δασών
«Οι
εκτάσεις της Βορειοανατολικής Αττικής που έχουν ξανακαεί τα τελευταία
20 χρόνια αναμένεται να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα προβλήματα στη φυσική
αναγέννηση των δασών χαλεπίου πεύκης, τα οποία κυριαρχούσαν στην
ευρύτερη περιοχή», επισημαίνει η κ. Μαργαρίτα Αριανούτσου- Φαραγγιτάκη,
αναπληρώτρια καθηγήτρια οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Κανονικά η χαλέπιος πεύκη έχει τη δυνατότητα να
αναγεννάται με φυσικό τρόπο μέσω των κουκουναριών ακόμα και έπειτα από
μία πυρκαγιά. Αν όμως τα δέντρα δεν έχουν προλάβει να βγάλουν σπόρους
και καούν, τότε είναι απαραίτητη η τεχνητή αναγέννηση, η οποία θα
πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή», συμπληρώνει η κ. Αριανούτσου.

Διπλοκαμμένες
«Οι
περισσότερες από τις περιοχές που καίγονται αυτές τις ημέρες είναι
διπλοκαμμένες και τριπλοκαμμένες», εξηγεί και ο κ. Νίκος Μπόκαρης,
πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων.

Όπως επισημαίνει ο κ. Μπόκαρης, «το οικολογικό κόστος είναι τεράστιο,
ίσως μεγαλύτερο και από αυτό της Πάρνηθας. Επιπλέον, αναμένεται ότι θα
υπάρξουν τεράστιες πιέσεις για την εξαίρεση εκτάσεων από τις
αναδασώσεις».

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου
Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Μιχάλη
Πετράκη, η επιβάρυνση του αττικού αέρα με ρύπους- κυρίως
μικροσωματίδια- είναι αναπόφευκτη: «Κατά τη διάρκεια της καταστροφής
απελευθερώθηκαν στην ατμόσφαιρα πολύ μεγάλες ποσότητες αιωρούμενων
σωματιδίων, που μπορεί να περιέχουν βαρέα μέταλλα και άλλες επικίνδυνες
ουσίες, όπως διοξίνες, οι οποίες εκλύονται κατά την καύση σκουπιδιών
που πιθανότατα να βρίσκονταν σε μικρές χωματερές μέσα στις καμένες
δασικές εκτάσεις. Επιπλέον, μακρόχρονα αναμένεται να έχουμε αύξηση των
συγκεντρώσεων των μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα καθώς καταστράφηκε
φίλτρο του αέρα της Αττικής», λέει ο κ. Πετράκης.

Καρκινογόνες ουσίες
Όπως
εκτιμά ο κ. Αλέξης Παπαγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής
Περιβάλλοντος στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο που πραγματοποιεί
μετρήσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Λεκανοπέδιο, οι συγκεντρώσεις των
μικροσωματιδίων κατά την ώρα της πυρκαγιάς πρέπει να κυμάνθηκαν ανάμεσα
στα 2.000 με 5.000 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, την ώρα που το όριο
ανέρχεται στα 50. «Πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι τα μικροσωματίδια
από πυρκαγιές, πέραν των διοξινών από την καύση σκουπιδιών, περιέχουν
και καρκινογόνες ουσίες από λάστιχα και αυτοκίνητα που καίγονται, καθώς
και αμίαντο από στέγες ελενίτ», εξηγεί ο κ. Παπαγιάννης και επισημαίνει
ότι μετά τις φωτιές της Πάρνηθας το 2007 παρατηρήθηκε αύξηση των
συγκεντρώσεων όζοντος κατά 20%-30%.

● «Δυο χρόνια μετά το
“μαύρο” καλοκαίρι του 2007, το τραγικό πάθημα εκείνης της εποχής, δεν
δείχνει να μας έχει γίνει μάθημα...», αναφέρει σε γραπτή ανακοίνωση ο
διευθυντής του WWF Ελλάς κ. Δημήτρης Καραβέλλας. Ο ίδιος επισημαίνει
επίσης ότι «στο σύστημα δασικής προστασίας και διαχείρισης δεν έχει
επιχειρηθεί καμία ουσιαστική βελτίωση, η δασική υπηρεσία εξακολουθεί να
βρίσκεται σε μαρασμό, ενώ η επιχειρησιακή δυνατότητα της Πυροσβεστικής
Υπηρεσίας παραμένει προβληματική».

Χαρακτηριστικά μεγαπυρκαγιάς έχει η φωτιά που καίει τη Βορειοανατολική
Αττική, σύμφωνα με τον δασολόγο- ειδικό στις δασικές πυρκαγιές του
Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, δρα Γαβριήλ
Ξανθόπουλο.Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μεγαπυρκαγιάς είναι
ότι οι υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται κατά την καύση της δασικής
ύλης προκαλούν μεγάλους στροβιλισμούς του ανέμου- σε σημείο που η φωτιά
αυτοτροφοδοτείται. Σύμφωνα με ειδικούς, «το αποτέλεσμα είναι η
κατάσβεσή της να είναι σχεδόν αδύνατη με τις κλασικές μεθόδους
προσβολής, όπως η κατά μέτωπο καταστολή με εναέριες και χερσαίες
πυροσβεστικές δυνάμεις».

Όπως υποστηρίζει ο δασολόγος-
ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης κ. Παύλος
Κωνταντινίδης, «όταν υπάρχει ένα μεγάλο μέτωπο με φλόγες ύψους 40-50
μέτρων δεν μπορείς να το καταπολεμήσεις μόνο με νερό. Η φωτιά δεν
σβήνει με νερό αλλά με φωτιά».

Όπως λέει, «η μέθοδος του
αντιπυρός χρησιμοποιείται ευρέως στην Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία
και την Κύπρο, αλλά στην Ελλάδα είναι απαγορευμένη. Βρίσκεις ένα μέρος
κοντά στο μέτωπο της φωτιάς και δημιουργείς ένα νέο ελεγχόμενο μέτωπο
κόντρα στον αέρα με συνέπεια όταν ενωθεί η μεγάλη φωτιά με τη μικρή που
δημιούργησαν οι δασολόγοι να μην υπάρχει τίποτα άλλο να καεί».

Όπως υποστηρίζει ο κ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, «οι χερσαίες δυνάμεις
αποδείχθηκαν ανεπαρκείς χωρίς ουσιαστικό σχέδιο. Πέρα από τους
στροβιλισμούς, όλο το Σαββατοκύριακο είχαμε μελτέμι με βόρειους -
βορειοανατολικούς ανέμους. Άρα ήξεραν από την αρχή
την κατεύθυνση προς την οποία θα εκινείτο η φωτιά, δηλαδή νότια. Το
μελτέμι δεν στρίβει αλλά θα μπορούσαν να καταστρώσουν σχέδιο
αντιμετώπισης».

Σύμφωνα με τον μετεωρολόγο στο Αστεροσκοπείο
Αθηνών κ. Κώστα Λαγουβάρδο, «ο φετινός Αύγουστος δεν ήταν κάτι το
ιδιαίτερο σε ό,τι αφορά την ένταση των ανέμων σε σχέση με τα
προηγούμενα χρόνια. Ενδεχομένως να είχαμε μεγαλύτερη διάρκεια, αλλά
ήταν κάτι που είχε προβλεφθεί και μπορούσαν όλοι εγκαίρως να πάρουν τα
μέτρα τους».

Ανύπαρκτες αντιπυρικές ζώνες
Όπως
σημειώνει ο κ. Ξανθόπουλος, «μετά τις φωτιές του 2007 το πάθημα δεν
έγινε μάθημα, ιδίως όσον αφορά την πρόληψη. Και όπως αποδεικνύεται η
Πυροσβεστική Υπηρεσία δεν έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει τη φωτιά
μετά το στάδιο της αρχικής προσβολής». Όπως επισημαίνει ο καθηγητής
Φυσικών Καταστροφών του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Κώστας Συνολάκης,
«πρόκειται για μια ιδιαίτερα πολύπλοκη τεχνικά πυρκαγιά αφού στις
πυκνοκατοικημένες περιοχές- δίπλα στο δάσος που εκδηλώθηκε- δεν μπορείς
εύκολα να ρίξεις νερό με αεροπλάνα».

Την ίδια ώρα, όπως
επισημαίνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων
Υπαλλήλων κ. Μπόκαρης, «στα δάση έχει συγκεντρωθεί πολλή καύσιμη ύλη με
συνέπεια τα δάση να είναι έτοιμα να πιάσουν φωτιά ανά πάσα στιγμή. Τα
δασαρχεία εξαιτίας της έλλειψης χρηματοδότησης δεν μπορούν να
καθαρίσουν τους δασικούς δρόμους και να μαζέψουν τα σκουπίδια από τις
χωματερές που υπάρχουν στα δάση. Από την άλλη πλευρά, δίνονται χρήματα
στους δήμους για δασοπροστασία αλλά τα χρήματα διατίθενται για άλλους
σκοπούς. Τα περισσότερα σπίτια που σώθηκαν είναι αυτά των οποίων οι
ιδιοκτήτες πήραν άδεια από το δασαρχείο για να καθαρίσουν- κυρίως- από
τις πευκοβελόνες».


Κίνδυνος πλημμυρών και επιπτώσεις στο νερό

«ΠΡΕΠΕΙ ΑΜΕΣΑ να
πραγματοποιηθούν αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα για την
προστασία των καμένων περιοχών. Το φράγμα στα βόρεια της Πεντέλης που
προστατεύει τον Μαραθώνα από τη μεγάλη απορροή υδάτων ίσως πλέον να μην
είναι αρκετό για να αποφευχθούν οι πλημμύρες.

Κίνδυνο
πλημμυρών αντιμετωπίζουν και άλλες περιοχές της ΒΑ Αττικής και αυτό
γιατί όποια βλάστηση υπήρχε στη γύρω περιοχή έχει καεί με αποτέλεσμα να
μην συγκρατείται πλέον το νερό στα έδαφος και να απορρέει με ορμή προς
χαμηλότερο υψόμετρο», επισημαίνει ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου
Πολυτεχνείου κ. Ιωάννης Κουμαντάκης. «Σημαντικό είναι να τοποθετηθούν
κορμοπλέγματα για να ανακόψουν τη διάβρωση του εδάφους και τη μεταφορά
υλικών προς τη θάλασσα», συμπληρώνει ο κ. Κουμαντάκης.

«Οι
τεράστιες ποσότητες αιωρούμενων σωματιδίων που απελευθερώθηκαν με τις
πυρκαγιές, μέρος των οποίων πιθανότατα περιέχει επικίνδυνες ουσίες,
εναποτίθεται στο έδαφος και τις υδάτινες επιφάνειες, όπως είναι η λίμνη
του Μαραθώνα. Είναι επόμενο να επιβαρυνθεί η ποιότητα των επιφανειακών
υδάτων στη Βορειοανατολική Αττική», αναφέρει ο διευθυντής του
Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Αστεροσκοπείου Αθηνών κ. Μιχάλης
Πετράκης.

Τα υπόγεια ύδατα
Εξάλλου
αναμένεται και υποβάθμιση της ποιότητας των υπογείων υδάτων: τα τοξικά
στοιχεία από τα καμένα σκουπίδια μπορεί να περάσουν με τις βροχές
ανεμπόδιστα στον υδροφόρο ορίζοντα της Πεντέλης, καθώς τα πετρώματα της
περιοχής δεν είναι λεπτόκοκκα για να λειτουργήσουν ως φίλτρο», λέει ο
καθηγητής Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας του ΕΜΠ κ. Κουμαντάκης.

Πηγή: tanea.gr