Τι κάνει ένα παιδί ευτυχισμένο;

Ποιος γονιός δε θέλει να έχει ένα ευτυχισμένο παιδί! Όμως, τι κάνει ένα παιδί ευτυχισμένο; Η απάντηση δεν είναι καθόλου απλή. Δεν μπορούμε να αγοράσουμε ευτυχία σε χαπάκια.... Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το θέμα αρνητικά: Ποια είναι τα εμπόδια που δεν επιτρέπουν σε ένα παιδί να είναι ευτυχισμένο και πως μπορούμε να τα απαλείψουμε; Είναι καλύτερα όμως να προτιμήσουμε μια πιο θετική προσέγγιση: Πως μπορεί το παιδί να ευχαριστιέται πραγματικά και βάθος κάποιες στιγμές της ζωής του; Πως θα πολλαπλασιαστούν αυτές οι στιγμές; Ίσως εκεί να βρίσκεται το κλειδί. Με τη βοήθεια, λοιπόν, ειδικών και συζητήσεων με άλλους γονείς θα επιχειρήσουμε εδώ να προτείνουμε "εννέα βήματα", τα οποία θα βοηθήσουν ένα παιδί να φτάσει πιο κοντά στην κατάκτηση της ευτυχίας.


1. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΗΝ ΚΑΘΕ ΣΤΙΓΜΗ
Αυτό που μάλλον είναι η βάση της ευτυχίας για τα παιδιά αλλά και για όλου μας είναι η απόλαυση της κάθε στιγμής. "Η απόλαυση της κάθε στιγμής, η ολοκληρωτική βίωσω όλων των συμβάντων της ζωής και ο ενθουσιασμός με το παραμικρό γεγονός είναι μια καθαρή μορφή ψυχικής υγείας", σημειώνει ο γνωστός ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής Γουέιν Ντίερ και μας καλεί σε ένα ταξίδι στη φωτεινή πλευρά της ζωής. Εκεί όπου υπάρχει η ευχαρίστηση των παιδιών, χωρίς συνεχείς απαγορεύσεις και καταναγκασμούς. Τα παιδιά νιώθουν πως τα αγαπούν, όταν συχνά τους θυμίζουμε πόσο σημαντικά είναι για μας. Αυτό τους δίνει ένα αίσθημα ασφάλεια στον κόσμο που ζουν.Είναι κάτι που δεν θα το πετύχουμε με συνεχή κριτική και παρατηρήσεις, ούτε εναποθέτοντας τη χαρά και την ευχαρίστηση της στιγμής στο μέλλον.
Ας βρούμε χρόνο να παίξουμε μαζί τους-αν είναι δυνατόν σε καθημερινή βάση-ας αφεθούμε να παρασυρθούμε από τη δική τους αφοσίωση στο παιχνίδι, αφήνοντας τα όλα πίσω μας. Να κυλιστούμε στο πάτωμα και-γιατί όχι;-να λερωθούμε κι εμείς με σοκολάτες, αντί να κάνουμε παρατηρήσεις για ένα λεκέ στο μπλουζάκι. Μπορούμε να μετατρέψουμε ακόμα και εκείνα που θεωρούνται "αγγαρείες" από τα παιδιά σε ευχάριστες περιπέτειες. Υπάρχει ο τρόπος, αρκεί να υπάρχει και η διάθεση σε μας τους ίδιους, αν βλέπουμε κάθε στιγμή τη θετική πλευρά της ζωής.
"Βιώνω απόλυτα την κάθε στιγμή", γράφει και πάλι ο Γουέιν Ντίερ "σημαίνει ότι συγκεντρώνω το βλέμμα μου πάνω σε αυτή, ότι βγάζω από το μυαλό μου όλους τους περισπασμούς ή τις αρνητικές σκέψεις και αφήνομαι να με απορροφήσει αυτό που συμβαίνει τώρα". Με άλλα λόγια, σημαίνει να μη λέμε στα παιδιά να αναβάλλουν την ευχαρίστηση τους, προκειμένου να κερδίσουν κάτι καλύτερο αργότερα. Αντί για αυτό, πρέπει να τα διδάξουμε να χαίρονται με αυτό που συμβαίνει την κάθε στιγμή. Σημαίνει να βάζουν τα παιδιά στόχους, αλλά να μην τους θεωρούν πιο σημαντικούς από την κάθε στιγμή που περνάει στην επιδίωξη αυτού του στόχου...


2. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΓΧΟΣ
Για να μπορούμε, όμως, να απολαύσουμε την κάθε στιγμή-το ξέρουμε καλά-πρεπει να μην είμαστε αγχωμένοι. Το άγχος είναι σαν βαριές πέτρες στις τσέπες του παιδιού που το εμποδίζουν να πετάξει. Με τη δική μας στάση, θα του δέιξουμε πως ακόμα κι αν κάποια πράγματα πάνε στραβά, δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου. Εδώ θα πρέπει να δείξουμε στο παιδί πως το άγχος προέρχεται από τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις και όχι από τους άλλους ανθρώπους ή τις καταστάσεις της ζωής. Θα πρέπει ακόμη να αποφεύγουμε αναφορές σε λάθη του παρελθόντος. Αφού επισημάνουμε στο παιδί το λάθος του, ακόμη κι αν του επιβάλλουμε κάποιου είδους τιμωρία, μετά ας το.... ξεχάσουμε!
Δεν υπάρχει ακόμη κανένας απολύτως λόγος να βάζουμε το παιδί να κυνηγάει "πρωτιές" ή να συγκρίνεται συνεχώς με άλλα παιδιά και τις επιδόσεις τους ("κοίτα τι ωραία γράμματα κάνει ο Γιωργάκης") κι ακόμη περισσότερο με τα αδέρφια τους, αν υπάρχουν ("ο αδερφός σου είχε πάντοτε τακτικά τα τετράδια του/τα δικά σου είναι σαν μπακαλοτεφτέρια"). Υπογείως το άγχος εισβάλλει ακόμη και από μια καραμέλα! Αν μάθουμε στο παιδί να περιμένει συνεχώς εξωτερικές ανταμοιβές για όσα κάνει, κατά βάθος το αναγκάζουμε να αγχώνεται ώστε να πετύχει τα ζητούμενα και να κερδίσει την καραμέλα που του είχαμε υποσχεθεί. Από εκεί και πέρα, σε δύσκολες καταστάσεις πρέπει να βοηθάμε κι εμείς το παιδί να χαλαρώνει, ώστε να μπορέσει να τις αντιμετωπίσει.


3. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ
Όταν βρισκόμαστε μπροστα΄σε μια δύσκολη κατάσταση, πρέπει να δεχτούμε τα όποια συναισθήματα του παιδιού, αλλά να παραμείνουμε ήρεμοι, ίσως και λίγο αποστασιοποιημένοι. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει ότι ακόμη και τα αρνητικά του συναισθήματα είναι απολύτως φυσιολογικά, ενώ θα κατανοήσει ότι για το κάθε πρόβλημα υπάρχει και μια λύση. Οι γονείς συχνά προσπαθούμε να προφυλάξουμε τα παιδιά κρύβοντας του την αλήθεια, ιδιαίτερως όταν έχουμε να κάνουμε με δύσκολα θέματα, όπως είναι, πχ ένα διαζύγιο. Ωστόσο, για να μπορέσει ένα παιδί να αντιμετωπίσει τέτοια θέματα και να διαχειριστεί δύσκολα συναισθήματα, θα πρέεπι πρώτα απο ολα να του επιτρέψουμε να τα βιώσει... Οι γονείς συχνά αναλαμβάνουν το ρόλο των "παρηγορητών" κι αυτό δεν βοηθάει τα παιδιά να μάθουν πως να χεριζόνται τα συναισθήματα τους. Δεν πρέπει να παροτρύνουμε τα παιδιά να προσπερνούν τα προβλήματα τους. Μόνο βιώνοντας τη λύπη μαθαίνουν ότι συνήθως την ακολουθεί η χαρά κι ότι όλα τα συναισθήματα είναι μέσα στη ζωή. Τα βιώνουμε όλα και παθαίνουμε τίποτε. Πρέπει, λοιπόν, για να βοηθήσουμε τα παιδιά να μάθουν να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες, να τους λέμε την αλήθεια, χωρίς όμως να τονίζουμε τις άσχημες λεπτομέρειες. Αρκεί η αναφορά στο γεγονός.


4. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΝΙΩΘΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ.
Ένα ευτυχισμένο παιδί είναι αυτό που νιώθει ότι οι γονείς, πρώτα από όλα, αποδέχονται την προσωπικότητα του. Αποδοχή δεν σημαίνει ότι αφήνουμε το παιδί να βάλει σε κίνδυνο τον εαυτό του. Αποδοχή και αγάπη σημαίνει να βάζουμε κάποια όρια που να μην είναι ασφυκτικά, ώστε να μη νιώθει πίεση, αλλά ούτε και πολύ χαλαρά, ώστε να νιώθει άγχος από την απουσία ορίων.
Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από τις προσωπικές μας φιλοδοξίες ή να περιμένουμε το παιδί μας να γίνει ίδιο με μας. Πρέπει να αφήσουμε ελεύθερο το πεδίο, ώστε να εκφράσει και να ικανοποιήσει τις δικές του προτιμήσεις. Η καθοδήγηση μας πρέπει να είναι διακριτική και να το βοηθά να ακολουθήσει τις όποιες κλίσεις του. Δεν πρέπει οι γονείς να έχουν υπερβολικές απαιτήσεις, γιατί ο "πρωταθλητισμός" συχνά δημιουργεί προβλήματα.
Υπάρχουν παιδιά που υποχωρούν στις απαιτήσεις και στις προτιμήσεις των γονιών του, παραιτούνται από τη δική τους ευχαρίστηση για να κανουν αυτό που ευχαριστεί τον πατέρα ή τη μητέρα τους. Έτσι, όμως, παραγκωνίζουν τον εαυτό τους, περιορίζουν τις ικανότητες τους και τα ενδιαφέροντα τους και τελικά μαραζώνουν.


5. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ.
Συχνά εμείς οι ίδιοι, θέλοντας να κάνουμε το "καλό", να βοηθήσουμε ή να προστατεύσουμε το παιδί μας, δημιουργούμε τις βάσεις ώστε να μην έχει αυτοπεποίθηση, να μην εμπιστεύεται τις δικές του δυνάμεις. Το παιδί, σε ορισμένες περιπτώσεις, θεωρεί πως δεν μπορεί να κάνει κάποια πράγματα και ζητά τη βοήθεια μας. Εμείς, αντί να καταφύγουμε στην εύκολη λύση να του ανοιξουμε, πχ εμείς το σακουλάκι με τα τσιπς, πρέπει να το ωθήσουμε να προσπαθήσει. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τα μικροπράγματα της καθημερινότητας. Ισχύει και για τα πιο δύσκολα. Στο μέτρο της λογικής, πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ρισκάρουν και να μην καταφεύγουν συνεχώς στο σίγουρο δρόμο ή στη βοήθεια των άλλων. Όταν στέλνουμε στο παιδί το μήνυμα πως δεν το θεωρούμε ικανό να κάνει σωστά διάφορα πράγματα, τότε προετοιμάζουμε το έδαφος ώστε να νιώσει πολλές αμφιβολίες για τις ικανότητες του. Αντιθέτως, ενθαρρύνοντας το να αναλαμβάνει ευθύνες και να παίρνει αποφάσεις, το βοηθούμε να οικοδομήσει την αυτοπεποίθηση του. Άλλωστε, αν η αυτοπεποίθηση διδάσκεται, αυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν τα παιδιά κάνουν πράγματα κι όχι όταν παραμένουν άβουλοι θεατές. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν σημαντικά, να βγαίνουν νικητές σε μικρές και μεγάλες περιπέτειες και φυσικά περιμένουν τη δική μας επιβράβευση.


6. ΤΟ ΠΑΔΙ ΠΟΥ ΖΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΑΡΜΟΝΙΚΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Το παιδί είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στα θέματα που αφορούν τις σχέσεις μεταξύ των γονιών του. Όταν όλα πάνε καλά, θα είναι το πρώτο που θα εκτιμήσει θετικά την κατάσταση. Βρίσκει τη ζωή ευκολότερη, είναι πιο ικανοποιημένο και υπάκουο.
Σημαντική είναι κι αυτή η αίσθηση που έχει κανείς όταν νιώθει ότι "ανήκει" κάπου. Για το παιδί, στα πρώτα χρόνια της ζωής του, αυτό το κάπου είναι η οικογένεια. Το παιδί πρέπει να νιώθει ότι μέλος μιας ομάδας. Είναι σημαντικό να βιώνει την έννοια της οικογένειας μέσα από την κοινή διασκέδαση και την ευχαρίστηση κι όχι μόνο μέσω των υποχρεώσεων του.
Είναι ακόμη καλό το παιδί να γνωρίζει το ρόλο του, όπως και των υπόλοιπων μελών της οικογένειας, χωρίς όμως αυτοί οι ρόλοι να είναι δύσκαμπτοι. Πάντως, ακόμη κι υπό ευέλικτη μορφή, πρέπει να μάθει τους ρόλους και την ιεραρχία μέσα στην ομάδα, κάτι που θα μεταφέρει και στις σχέσεις του με τους συνομηλίκους του.
Η έννοια του "ανήκειν" που θα εμπεδωθεί στην οικογένεια θα λειτουργήσει θετικά και στο επόμενο βήμα, δηλαδή στην σχολική τάξη.


7. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΧΡΟΝΟ.
Δεν θα πρέπει να φορτώνουμε το παιδί με υπερβολικά προγράμματα. Συχνά η επιθυμία μας να του δώσουμε από νωρίς εφόδια για τη ζωή του και για το σκληρό ανταγωνισμό που το περιμένει όταν ενηλικιωθεί μας κάνουν να το επιβαρύνουμε περισσότερο από όσο πρέπει. Χρειάζεται ελεύθερος χρόνος για παιχνίδι. Αν δεν τον έχει, δεν είναι παιδί!
Μάλιστα, οι ειδικοί επισημαίνουν πως το πρώτο που χρειάζεται ένα παιδί, ακόμη και στη σχολική ηλικία, είναι ο χρόνος για ελεύθερο παιχνίδι. Και με αυτό δεν εννοούνται τα διάφορα οργανωμένα αθλήματα. Πρέπει να υπάρχει χώρος και χρόνος για παιχνίδι με τους συνομηλίκους του, πράγμα που κάνει το παιδί πιο πλούσιο και πιο ευτυχισμένο από οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα.
Αυτό άλλωστε ο κάθε γονιός μπορεί να το διαπιστώσει απλώς παρατηρώντας από μακριά τα παιχνίδια των παιδιών. Μια ομάδα παιδιών που παίζει σε κάποιο πάρκο ή σε μια πλατεία, δεν είναι η ίδια η εικόνα της ευτυχίας;


8. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΟ ΘΥΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΘΛΙΨΗ ΤΟΥ.
Ψυχολόγοι και παιδαγωγοί δέχονται σήμερα ότι ευτυχισμένο παιδί δεν είναι αυτό που γελάει πολύ, αλλά αυτό που μπορεί να εκφράζει-και που αφήνεται ελεύθερο να εκδηλώσει-όλα τα συναισθήματα του, ακόμη και τα αρνητικά. Οι γονείς πρέπει να αφήνουν το παιδί από βρέφος να βιώνει την οργή, το θυμό ή τη θλίψη του, όσο κι αν από πρώτη άποψη μοιάζουν αισθήματα αντίθετα από αυτά που θεωρούμε ότι συνθέτουν την ευτυχία. Αν οι γονείς κρατούν μια άνετη στάση απέναντι στο θυμό, το παιδί θα μπορεί να τον βιώνει με ασφάλεια, με την κατάλληλη υποστήριξη θα μάθει να τον χειρίζεται και θα αποκτήσει την αυτοκυριαρχία που του είναι απαραίτητη στις κοινωνικές σχέσεις. Ο διάσημος ψυχαναλυτής και παιδοψυχίατρος Ντ. Βίνικοτ έφτανε στο σημείο να θεωρεί θετικό ακόμη και το οργισμένο κλάμα του μωρού, θεωρώντας πως όταν το παιδί κλαίει με αυτόν τον τρόπο δείχνει πως πιστεύει στους γονείς του. "Το βρέφος που έχει χάσει την πίστη του στη μητέρα του δεν θυμώνει", σημείωνε.


9. ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΤΟΛΜΑ.
Το παιδί που φοβάται το άγνωστο δεν θα μπορεσει να αναπτύξει ούτε τις σωστές αντιδράσεις για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο ούτε την ικανότητα να διακρίνει μια επικύνδινη κατάσταση από κάτι νέο και ενδιαφέρον.
Εμείς, λοιπόν, θα πρέπει να τα βοηθήσουμε να διακρίνουν από μόνα τους τις επικίνδυνες καταστάσεις. Δεν θα βρισκόμαστε άλλωστε μια ζωή δίπλα τους για να σώζουμε εμείς.
Τα παιδιά που δεν τολμούν, στην πραγματικότητα, νιώθουν δυστυχισμένα. Χάνουν συχνά κάτι που θα ήθελαν πολύ να κάνουν και μετά μετανιώνουν.
Η βοήθεια των γονιών σε αυτό τον τομέα μπορεί να ξεκινήσει από τα πρώτα βήματα του παιδιού. "Ενθαρρύνετε τα βρέφη στην εξερεύνηση από την πρώτη μέρα της ζωής τους", γράφει χαρακτηριστικά ο Γουέιν Ντίερ και παροτρύνει τους γονείς να "σπρώχνουν" τα παιδιά τους σε κάθε είδους καινούργια πράγματα και εμπειρίες. Από τις γεύσεις των φαγητών μέχρι τη γνωριμία με νέους πολιτισμούς.
Ένα μονοπάτι που θα περάσει μόνο του το παιδί, χωρίς τη βοήθεια ή τις συνεχείς επικλήσεις στην προσοχή του, θα του δώσει μεγάλη χαρά και θα τονώσει την αυτοπεποίθηση του.
Συχνά μεταφέρουμε τις δικές μας ανησυχίες και τους δικούς μας φόβους και κάνουμε τα παιδιά μας άτολμα. Με ακατάλληλες κινήσεις και αντιδράσεις, μπορούμε να τα κάνουμε να φοβούνται τα πάντα. Ακομη κι αν εμείς, πχ φοβόμαστε τα έντομα ή τους σκύλους, δεν χρειάζεται να μοιραστούμε αυτούς τους φόβους με τα παιδιά μας. Ας δείξουμε αυτοσυγκράτηση.


ΕΠΙΛΟΓΟΣ.
Σίγουρα, ψάχνοντας κανείς μπορεί να ανακαλύψει κι άλλες προϋποθέσεις που μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να γίνει ευτυχισμένο. Η άνθιση της δημιουργικότητας, πχ θα μπορούσε να είναι μια από αυτές.
Ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας είναι η αυτοεκτίμηση, που ουσιαστικά ενυπάρχει σε πολλά από όσα ήδη αναφέραμε και είναι παράλληλα το αποτέλεσμα τους: Ένα παιδί που τολμά, που έχει αυτοπεποίθηση, που νιώθει ότι το αγαπούν και το σέβονται είναι σίγουρο πως θα εκτιμήσει και τον ίδιο τον εαυτό του. Είναι ακόμη σημαντικό να υπενθυμίσουμε και πάλι το δικό μας θετικό παράδειγμα, που θα βοηθήσει το παιδί να είναι ευτυχισμένο, αλλά τελικά θα βοηθήσει κι εμάς τους ίδιους. Σε μερικά πράγματα μπορούν τα παιδιά να γίνουν καλύτεροι δάσκαλοι από τους μεγάλους!


Πηγή: Το παιδί μου κι εγώ.