Πρωτότοκα παιδιά

Τελικά, τα πρώτα παιδιά της οικογένειας είναι πιο έξυπνα; Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει πρόσφατη έρευνα που μας έρχεται από τη Νορβηγία, σύμφωνα με την οποία τα πρωτότοκα παιδιά, τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια, διαθέτουν κατά μέσον όρο «ελαφρά υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης» σε σχέση με τα μικρότερα αδέρφια τους.

Η Νίκη και η Χαρούλα είναι αδερφές με δύο χρόνια διαφορά ηλικίας. Η δωδεκάχρονη Νίκη είναι η πρωτότοκη, ένα κορίτσι σοβαρό, υπεύθυνο, υπάκουο, πάντα πρώτο στο σχολείο και με διάθεση για πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες. Η Χαρούλα είναι ανέμελη, ατίθαση, μέτρια μαθήτρια, της αρέσει ο χορός, ενώ στις οικογενειακές παρατηρήσεις αντιδρά με επιθετικότητα.

Τα δύο αδέρφια έχουν σίγουρα έντονες διαφορές μεταξύ τους, που σύμφωνα με έρευνες έχουν διαμορφωθεί από τη σειρά γέννησής τους. Συγκεκριμένα, νορβηγοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Όσλο υποστηρίζουν πως τα πρωτότοκα παιδιά είναι πιο έξυπνα από τα αδέρφια τους και πιο ικανά να αναλάβουν απαιτητικές δουλειές χάρη στην αυξημένη προσοχή που απολαμβάνουν από τους γονείς τους, χωρίς δηλαδή η συγκεκριμένη υπεροχή να έχει καμιά σχέση με το DNA ή την κληρονομικότητα. Η παρατήρησή τους βασίστηκε σε μια έρευνα που έκαναν σε 250.000 Νορβηγούς, κατά την οποία ανάμεσα στα αδέρφια η διαφορά δείκτη IQ έφτανε ακόμα και τις 3 μονάδες υπέρ των πρωτοτόκων. Η έρευνα αυτή δεν είναι η πρώτη του είδους.

Το πρώτο παιδί είναι σαν τον πρώτο έρωτα
Το μεγαλύτερο παιδί ενός ζευγαριού είναι σύμφωνα με τους ψυχολόγους σαν τον πρώτο έρωτα, καθώς από την πρώτη κιόλας στιγμή γίνεται το επίκεντρο των ονείρων και των ελπίδων των γονιών του, ενώ τους δημιουργεί συναισθήματα θαυμασμού και δέους για να πάρει σε αντάλλαγμα περισσότερα ερεθίσματα από εκείνους, σε μια σχέση που ποτέ δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Άλλωστε το ζευγάρι που αποκτάει το πρώτο του παιδί είναι ιδιαίτερα συνεπαρμένο με το ίδιο το γεγονός της γέννησης. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για ένα νεαρό ζευγάρι χωρίς εμπειρία στην ανατροφή των παιδιών, που από ανασφάλεια και ανησυχίες επικεντρώνεται ολοκληρωτικά στο πρώτο του παιδί. Ο νεομπαμπάς και η νεομαμά γεμάτοι προσδοκίες δίνουν όλη τους την αγάπη και την αμέριστη προσοχή σε οτιδήποτε κι αν συμβαίνει στο πρώτο τους μωρό, ταξιδεύοντας στα ουράνια με το πρώτο του χαμόγελο, με την πρώτη του λεξούλα, με τα πρώτα του βηματάκια. Γενικά, κάθε κίνηση και κάθε τσαχπινιά του πρώτου μωρού γιορτάζεται με ιδιαίτερο ενθουσιασμό, φωτογραφίζεται και αποτυπώνεται σε ατέλειωτες πυκνογραμμένες σελίδες του οικογενειακού ημερολογίου. Κανένα μωρό δεν γνωρίζει τόσο πλήρη αποδοχή και τόσο απόλυτη αποκλειστικότητα από γονείς και συγγενείς όσο το πρώτο κάθε ζευγαριού! Αυτό το συναίσθημα μάλιστα που έχουν οι γονείς με τα κατορθώματα του πρώτου παιδιού μπορεί να συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του! Δηλαδή, το πρώτο παιδί στην οικογένεια είναι ολόκληρος ο κόσμος της, αλλά και το πρώτο της πείραμα, το πειραματόζωό της, αφού μαμά και μπαμπάς ξεκινούν να μαθαίνουν πώς να είναι γονείς. Φυσικά εννοείται πως η οικογενειακή προσοχή, που είναι όλη στραμμένη στο πρωτότοκο, του χαρίζει αυτοπεποίθηση και το ενθαρρύνει να πετύχει.

Ο αφέντης του σπιτιού και το δεξί χέρι της μαμάς!
Αν το πρωτότοκο παιδί είναι αγόρι, μιλάμε (στις περισσότερες περιπτώσεις) για έναν ηγέτη, για τον αφέντη του σπιτιού, για ένα πολύ ώριμο παιδί που απαιτεί να έχει τον έλεγχο των πάντων, με στόχο να ξεπεράσει το πρότυπό του που είναι ο πατέρας του. Αν το πρωτότοκο είναι κορίτσι, θα το δούμε τις περισσότερες φορές να είναι το δεξί χέρι της μαμάς, με στόχο να μην ξεφύγει ποτέ από την ετικέτα του καλού παιδιού! Γενικότερα όμως τα πρωτότοκα παιδιά είναι οργανωτικά και αποφασισμένα να πετύχουν, τα πάνε καλύτερα στις σπουδές τους απ ό,τι τα υπόλοιπα παιδιά της οικογένειας, έχουν μεγάλες προσδοκίες και βάζουν υψηλούς στόχους στη ζωή τους.
Όσον αφορά τα παιδιά που ακολουθούν, η γέννησή τους θεωρείται σαν κάτι γνώριμο και δεδομένο κι έτσι τυγχάνουν λιγότερης προσοχής και λιγότερων επαίνων από τους γονείς τους, που πλέον είναι πιο χαλαροί, πιο άνετοι με το ρόλο τους, αλλά και πιο εξοικειωμένοι με τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του παιδιού. Έτσι του αφιερώνουν λιγότερη προσοχή και επιβεβαίωση σε ό,τι κάνει, χαρίζοντάς του μικρότερο μερίδιο από την αφοσίωσή τους.

Το πρώτο παιδί είναι η… εικόνα μας!
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, αρκετοί γονείς βλέπουν το πρώτο τους παιδί ως μια εικόνα του ίδιου τους του εαυτού, γι’ αυτό άλλωστε και το πιέζουν να διαπρέψει. Δεν είναι τυχαίο πως συνήθως τα πρώτα παιδιά περπατούν και μιλούν νωρίτερα από τα αδερφάκια που ακολουθούν, ενώ ακόμα και στα τεστ ευφυΐας ξεχωρίζουν, αν όχι για την εξυπνάδα τους, σίγουρα για την κριτική τους σκέψη που είναι πολύ πιο ισχυρή απ’ ό,τι των μικρότερων αδερφών τους.

Ενστάσεις στη σειρά γέννησης
Η σειρά με την οποία γεννιούνται τα παιδιά σε μια οικογένεια επηρεάζει την πορεία τους στη ζωή και στην ανάπτυξη. Το λέει άλλωστε και ο Φρόιντ: «Η θέση ενός παιδιού ανάμεσα στα αδέρφια του έχει μεγάλη σημασία για το πέρασμά του στη μετέπειτα ζωή του». Βέβαια, σύμφωνα με τον Άντλερ σε αυτό το θέμα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και κάποιες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, αν το πρώτο παιδί είναι κορίτσι και το δεύτερο αγόρι, αναφερόμαστε περισσότερο στην περίπτωση δύο πρωτότοκων παιδιών. Σημαντικό ρόλο επίσης έχει και η διαφορά ηλικίας που μπορεί να έχουν αδέρφια. Αν το διάστημα είναι μεγάλο, πάνω δηλαδή από πέντε χρόνια, ακόμα και το μικρότερο παιδί μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά ενός πρωτότοκου.

Σθεναρά αντιστέκεται στην αξιολόγηση των παιδιών ανάλογα με τη σειρά γέννησής τους η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, Τζίντζερ Μουρ, που υποστηρίζει σε πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνά της ότι δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία τα οποία να υποδεικνύουν διαφορές βάσει της σειράς γέννησής μας. «Υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη, τη συμπεριφορά και την εξέλιξη ενός παιδιού. Κι αν οι γονείς συμπεριφέρονται διαφορετικά στα παιδιά τους, δεν είναι εξαιτίας της σειράς με την οποία εκείνα γεννήθηκαν, αλλά γιατί μπορεί π.χ. κάποιο απ’ αυτά να τους χρειάζεται περισσότερο ή, ως πιο απαιτητικό, να διεκδικεί τη μεγαλύτερη προσοχή τους. «Το πώς γινόμαστε τελικά», υποστηρίζει η Μουρ, «είναι κατά τη γνώμη μου, πρώτον, αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ βιολογίας και γονιδίων και, δεύτερον, αποτέλεσμα του τρόπου συμπεριφοράς των γονιών μας απέναντί μας, του κοινωνικού μας περιβάλλοντος, της μόρφωσής μας, των φίλων μας αλλά και της θεάς… τύχης!»

Την ίδια ώρα αμερικανοί συνάδελφοι της Μουρ απορρίπτουν τις ερμηνείες της. Μάλιστα ένα από τα πιο συνηθισμένα παραδείγματα που φέρνουν θεμελιώνοντας τις αντιρρήσεις τους είναι του Έλιοτ Ρούζβελτ, που έβαλε πλώρη για να γίνει ένας από τους ιστορικότερους προέδρους των ΗΠΑ την ώρα που ο μόλις κατά ένα χρόνο μικρότερος αδερφός του, με την ίδια ανατροφή και μόρφωση, μπαινόβγαινε σε κλινικές για αποτοξίνωση και μανιοκατάθλιψη (τελικά έχασε τη ζωή του χτυπημένος από τον αλκοολισμό). Επιπλέον επισημαίνουν πως το ισντιτούτο Vistage, μια υπερεθνική ένωση ανώτατων στελεχών εταιριών, απέδειξε με έρευνές του πως οι πρωτότοκοι κυριαρχούν στον κόσμο των επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, οι διοικητικές θέσεις στις εταιρίες καταλαμβάνονται από πρωτότοκους κατά 43%, από δευτερότοκους κατά 30% και από «βενιαμίν» κατά 26%.

Τέλος, μία ακόμα έρευνα από επιστήμονες στις Φιλιππίνες απέδειξε πως στην πλειονότητά τους τα μικρότερα αδέρφια υστερούν σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα σε ύψος αλλά και σε βάρος!

Δεν συγκρίνουμε ποτέ τα παιδιά μας
Με το να συγκρίνουμε το ένα παιδί με το άλλο και να επαινούμε το ένα εις βάρος του άλλου δεν καταφέρνουμε τίποτα περισσότερο από το να ενισχύουμε την άποψη εκείνου που νιώθει ότι αδικείται, πιστεύοντας πως τα αδέρφια του είναι πιο αγαπητά ή τυχαίνουν καλύτερης μεταχείρισης μέσα στην οικογένεια. Αξίζει να θυμόμαστε πως στην οικογένεια αγαπιόμαστε γι’ αυτό που είμαστε και όχι για τις ικανότητες ή τα κατορθώματά μας.

Το… δράμα του ευφυέστατου πρωτότοκου!
Επιφορτίζεται συχνά να «παίξει» τον γονιό απέναντι στα μικρότερα αδέρφια του.
Υποφέρει συχνά από άσθμα ή αλλεργίες.
Πιέζεται τόσο από τους γονείς τους για να αποδώσει στο σχολείο, ώστε παραμελεί να κάνει φίλους.
Αν είναι αγόρι, συχνά γίνεται το άλλο εγώ του πατέρα του, γι’ αυτό άλλωστε ακολουθεί και τη δική του καριέρα.
Πολλοί γονείς, βλέποντας το πρωτότοκο παιδί τους ως μια εικόνα του εαυτού τους, το πιέζουν να πετύχει διάφορους άθλους.
Το πρωτότοκο, αφού δεν έχει μεγαλύτερο αδερφάκι για να μιμηθεί, αντιγράφει το μοντέλο των γονιών του.
Έχει μεγάλη αίσθηση ευθύνης και αρχηγικές ικανότητες.

Στοργή, θηλασμός και υψηλό IQ
Η θέση κάθε παιδιού στην οικογένεια παίζει μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της προσωπικότητάς του και στην πορεία της ζωής που θα ακολουθήσει αργότερα. Αυτό όμως που σίγουρα χρειάζεται ένα παιδί για να γίνει έξυπνο και δυνατό είναι αφιέρωση χρόνου από τους γονείς του. Δεν είναι τυχαίο που ο αυξημένος δείκτης νοημοσύνης των πρωτότοκων παιδιών δεν επηρεάζεται τόσο από βιολογικούς παράγοντες όσο από τη συμπεριφορά των γονιών τους. Οι γονείς είναι αυτοί που, με την προσοχή που δείχνουν στο παιδί τους, καθορίζουν κατά ένα μεγάλο μέρος και την ευφυΐα του! Δεν θα έπρεπε μάλιστα, από τη στιγμή που μιλάμε για έξυπνα παιδιά, να παραβλέψουμε και τις έρευνες που αποδεικνύουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με μητρικό γάλα εμφανίζουν υψηλότερα σκορ στα τεστ ευφυΐας και καλύτερη σχολική απόδοση. Βέβαια, ακόμα και σ’ αυτό το σημείο οι πρωτότοκοι έχουν το πάνω χέρι, γιατί πόσες μητέρες ενώ θηλάζουν το πρώτο τους παιδί προτιμούν το έτοιμο γάλα φτάνοντας στο δεύτερο!

Πηγή: myworld.gr