Τεοτιχουακάν, Μεξικό

Θέμα: Τεοτιχουακάν, Μεξικό Πεμ Ιαν 07, 2010 9:59 am

Τεοτιχουακάν, Μεξικό
Η πόλη που γέννησε τους θεούς των Αζτέκων
Με ορμητήριο την Πόλη του Μεξικού, επισκεπτόμαστε τον μεγαλύτερο αρχαιολογικό χώρο της χώρας
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΕΣΣΑΝΗΣ,
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΦΟΙΒΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ

Μία ώρα, περίπου, ήταν αρκετή για να καλύψουμε τα 50 χλμ. που χωρίζουν την Πόλη του Μεξικού από τον σημαντικότερο ίσως αρχαιολογικό χώρο της χώρας, το Τεοτιχουακάν, πάλαι ποτέ πολυπληθέστερη και μεγαλύτερη πόλη του δυτικού ημισφαιρίου. Αυτή η μία ώρα ήταν αρκετή για να μας προετοιμάσει ο λαλίστατος ξεναγός μας, ο Αλφρέδο, για τα όσα θα αντικρίζαμε στον μυστηριώδη «τόπο όπου δημιουργούνται οι θεοί» (αυτό σημαίνει Τεοτιχουακάν στη γλώσσα Ναχουάλ, που μιλούσαν οι Αζτέκοι όταν έφτασαν στο Μεξικό οι πρώτοι Ισπανοί). «Οι πληροφορίες που έχουμε για την ιστορία των προκολομβιανών πολιτισμών, προέρχονται από τους Ισπανούς κατακτητές, που τις κατέγραψαν από τις διηγήσεις των ιθαγενών τον 16ο αιώνα, με αμφίβολη αξιοπιστία και βέβαιη προκατάληψη. Πολύ αργότερα -κυρίως στις αρχές του 20ού αιώνα- οι αρχαιολόγοι πήραν τη σκυτάλη και μέχρι σήμερα προσπαθούν να κάνουν τις πέτρες να μιλήσουν». Ο Αλφρέδο είχε δίκιο.
Η ιστορία ξαναγράφεται -πολλές φορές από την αρχή- καθώς η αρχαιολογική σκαπάνη μάς αποκαλύπτει όλο και περισσότερα στοιχεία για τους αξιοθαύμαστους πολιτισμούς που ήκμασαν πέραν του Ατλαντικού. «Οι πρώτες οργανωμένες κοινότητες εμφανίζονται στην περιοχή του Τεοτιχουακάν τον 4ο αιώνα π.Χ. και τις αποτελούσαν αγρότες, που καλλιεργούσαν κυρίως καλαμπόκι, τσίλι και φασόλια. Είχαν ανεπτυγμένη κεραμοποιία, χρησιμοποιούσαν τον οψιδιανό -άφθονο στην περιοχή- και λάτρευαν μια θεότητα της φωτιάς και κάποιες θεότητες του νερού, κάτι πολύ συνηθισμένο στις μαγικο-θρησκευτικές κοινωνίες της εποχής. Ο οικισμός τους εντοπίζεται στα βόρεια του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου, που στο σύνολό του καλύπτει 24 τ.χλμ.». Ο Αλφρέδο σταμάτησε την ενημέρωση, καθώς είχαμε φτάσει στην κεντρική είσοδο, σχεδόν στο νότιο άκρο του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Η έκτασή του είναι 2,5 τ.χλμ., μόλις το 10% του συνόλου.

Εμπεριέχει όμως τα σημαντικότερα και εντυπωσιακότερα κτίσματα του «Λίκνου της Αποθέωσης» που η UNESCO το έθεσε υπό την προστασία της το 1987. Σημείο αναφοράς είναι η μήκους 2,6 χλμ. Λεωφόρος των Νεκρών, η οποία διασχίζει, σε έναν άξονα Νότου - Βορρά, τη μυστηριώδη πολιτεία. Ξεκινώντας από την Ακρόπολη, τη Σιουδαδέλα, με την πυραμίδα του Φτερωτού Ερπετού και καταλήγοντας στην πυραμίδα της Σελήνης, με την πυραμίδα του Ηλιου να δεσπόζει στο κέντρο της ανατολικής πλευράς της. «Οι Αζτέκοι, στους οποίους οφείλουμε όλες τις ονομασίες που σχετίζονται με τον τόπο αυτό και την ιστορία του, έφτασαν εδώ στα μέσα του 13ου αιώνα.
Αντίκρισαν φυσικά μόνο τα ερείπια της θαυμαστής πόλης, που οι κάτοικοί της την είχαν εγκαταλείψει πολλούς αιώνες νωρίτερα, και έδωσαν τις δικές τους ερμηνείες και ονομασίες, που ήταν συνυφασμένες με τους θρύλους και τις παραδόσεις τους. Νομίζοντας πως οι πυραμίδες ήταν βασιλικοί τάφοι, έδωσαν στην κύρια οδό της πόλης αυτό το όνομα», μας πληροφόρησε ο ξεναγός μας. Λίγα λεπτά αργότερα, βρισκόμασταν μπροστά στην πυραμίδα του Κελτσαλκοάτλ, του Φτερωτού Ερπετού! Αγριωπή η όψη του και παράξενο το κορμί του, που όμως του επιτρέπει να κινείται με την ίδια άνεση στον ουρανό και στη γη. Ελάχιστα δείγματα από τις περίτεχνα σκαλισμένες μορφές της κυρίαρχης αυτής θεότητας, που στόλιζαν άλλοτε όλες τις πλευρές της 3ης σε μέγεθος πυραμίδας του Τεοτιχουακάν, έχουν απομείνει.
Είναι όμως αρκετά για να μας δώσουν μια ιδέα για το υψηλό επίπεδο της τέχνης που επικρατούσε κατά την εποχή της μεγάλης ακμής του. Η πυραμίδα κρύβει πάντως και μια σκοτεινή πλευρά. Οι πρόσφατες ανασκαφές έφεραν στο φως μεγάλο αριθμό θυμάτων ανθρωποθυσίας, θαμμένων σε στοές στα έγκατά της. Επόμενος σταθμός η πυραμίδα του Ηλιου. Με μια τετράγωνη βάση 223x223 μέτρων, υψώνει το ανάστημά της στα 68 μέτρα, 3η στον κόσμο μετά αυτές του Χέοπος στην Γκίζα της Αιγύπτου και της Τσολούλα στην επαρχία Πουέμπλα, επίσης στο Μεξικό. Κάποτε στην κορυφή της υπήρχε ναός, που εικάζεται ότι ήταν αφιερωμένος στη «Μεγάλη Θεά», μια από τις ελάχιστες θηλυκές θεότητες της Κεντρικής Αμερικής. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι στα έγκατά της κρύβει τα σημαντικότερα μυστικά της θρησκείας και των τελετουργιών της.
Οι μέχρι σήμερα έρευνες, όμως, δεν έχουν αποδώσει καρπούς. Η μαγευτική θέα από την κορυφή αποζημιώνει για την κάπως επίπονη ανάβαση και βοηθάει στο να κατανοήσουμε την έκταση της πόλης και την πράγματι αξιοθαύμαστη ρυμοτομία της, με τα αμέτρητα ερειπωμένα κτίρια, που κάποτε ήταν ναοί ή κατοικίες των ιερέων, να απλώνονται δεξιά και αριστερά της μεγάλης λεωφόρου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το Παλάτι των Ιαγουάρων με τις εκπληκτικές πράγματι τοιχογραφίες και το Σπίτι της Πεταλούδας, παρότι και αυτά έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές. Ο Αλφρέδο, απτόητος από την ανάβαση, συνεχίζει την ομολογουμένως πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική μας πληροφόρηση: «Το Τεοτιχουακάν ήκμασε ως θρησκευτικό και αστικό κέντρο από τον 1ο π.Χ. αιώνα μέχρι την, για άγνωστους λόγους, εγκατάλειψή του στα μέσα του 8ου μ.Χ. αιώνα. Σημαντική συμβολή στην ανάπτυξή του είχαν οι Ολμέκοι, οι οποίοι είχαν έρθει από την περιοχή της σημερινής Βέρα Κρουζ, φέρνοντας μαζί τους τα κατάλοιπα ενός μεγάλου πολιτισμού, για τον οποίο επίσης γνωρίζουμε ελάχιστα.

Στο απόγειο της δόξας του, 150 - 450 μ.Χ., η επιρροή του εκτεινόταν από την Αριζόνα μέχρι την Ονδούρα, ενώ κάποιοι μιλάνε και για ακόμη νοτιότερα. Εκείνη την εποχή, χιλιάδες προσκυνητές συνέρρεαν εδώ δίνοντας ζωή και πλούτο στην πόλη. Είχε πληθυσμό που έφτανε τους 200.000 κατοίκους, ασχολουμένους με το εμπόριο και την προσφορά υπηρεσιών. Αν και δεν βρέθηκαν ονόματα αρχόντων ή έστω ίχνη που να μας βοηθούν να καταλάβουμε κάτι για τον τρόπο διοίκησης της πόλης, είναι βέβαιο πως ένα πανίσχυρο ιερατείο ασκούσε την εξουσία -πιθανώς με έντονο αυταρχισμό-, κάτι που ίσως ήταν και η αιτία της απότομης κατάρρευσής της κάπου στα τέλη του 7ου μ.Χ. αιώνα. Πρόσφατες έρευνες έφεραν στο φως σημάδια εμπρησμού, που ενισχύουν την εκδοχή μιας λαϊκής εξέγερσης ενάντια στην ελίτ του ιερατείου».
Προχωρήσαμε προς τα βόρεια, όπου στο τέρμα της μεγάλης λεωφόρου, με φόντο τον ιερό λόφο Σέρο Γόρδο στον ορίζοντα, δεσπόζει η φιγούρα της πυραμίδας της Σελήνης, η οποία θεωρείται η αρχαιότερη και κατά πολλούς η σημαντικότερη της πόλης. Παρότι μικρότερη από αυτήν του Ηλιου, η θέα από την κορυφή της είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή, καθώς είναι χτισμένη στο υψηλότερο σημείο του κυρίως αρχαιολογικού χώρου. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν επτά επάλληλες κατασκευές, που κατέληξαν στην τελική μορφή της πυραμίδας που αντικρίζει σσήμερα ο επισκέπτης. Ομως, η αμείλικτη αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε και εδώ ένα αιματοβαμμένο παρελθόν! Σκελετοί ανθρώπων που βρήκαν βίαιο θάνατο -κάποιοι μάλιστα με τα χέρια δεμένα στην πλάτη- και που βρέθηκαν σε στοές στα έγκατα της πυραμίδας, δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για το ότι οι ανθρωποθυσίες κυριαρχούσαν στις τελετές της ιερής πόλης.
Μαντεύοντας τη σκέψη μας, ο Αλφρέδο μάς έδωσε κάποιες πληροφορίες σχετικά με το μακάβριο αυτό έθιμο: «Οι ανθρωποθυσίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των περισσότερων θρησκειών της Κεντρικής Αμερικής. Σε κάποιες κοινωνίες υπήρχαν άνθρωποι που τους προετοίμαζαν από τη βρεφική ηλικία, ώστε κατά την ενηλικίωση να οδηγηθούν οικειοθελώς στον τελετουργικό θάνατο. Αλλοτε πάλι τα θύματα ήταν οι ηττημένοι ενός πολέμου ή της πελότα, ενός παιχνιδιού σαν το βόλεϊ». Τον κοιτάξαμε με έκδηλη απορία, χαμογέλασε και συνέχισε: «Οι Ολμέκοι, οι οποίοι επέβαλαν την πολιτισμική τους παράδοση στο Τεοτιχουακάν, έπαιζαν ένα παιχνίδι με μπάλα που μοιάζει με το σημερινό βόλεϊ. Το παιχνίδι αυτό, σύμφωνα με μια τοιχογραφία και έναν χώρο που οι αρχαιολόγοι θεωρούν γήπεδο, παιζόταν εδώ. Οι νικητές δοξάζονταν και οι ηττημένοι… θυσιάζονταν!
Το παιχνίδι αυτό διαδόθηκε σε όλη την Κεντρική Αμερική και παιζόταν μέχρι την άφιξη των Ισπανών και την επιβολή του χριστιανισμού». Καθώς πλησιάζαμε προς το τέλος της επίσκεψής μας και παίρναμε τις τελευταίες φωτογραφίες, βρεθήκαμε περιτριγυρισμένοι από τους διάφορους μικροπωλητές, που, ντυμένοι κατά τη χολιγουντιανή εκδοχή του μεξικανικού φολκλόρ, προσπαθούσαν να βγάλουν τον επιούσιο πουλώντας από πολύχρωμες κουβέρτες μέχρι τοπικά σουβενίρ «Made in China». Ομολογώ, κάποιες φορές, ήταν από φορτικοί έως ενοχλητικοί.

Το μικρό αλλά προσεγμένο μουσείο διαθέτει ένα πλήθος από εκθέματα, που δεν μας άφησαν ασυγκίνητους. Κομμάτια από τοιχογραφίες, περίτεχνα γλυπτά, θαυμάσια κοσμήματα και είδη καθημερινής χρήσης μάς έδωσαν μια εικόνα του μεγαλείου και της δόξας του Τεοτιχουακάν. Ομως, άφησαν τα ερωτήματά μας για την άνοδο και την απότομη πτώση του αναπάντητα. Ηταν πια αρκετά αργά, όταν καθίσαμε σε ένα από τα πολλά όμορφα εστιατόρια που βρίσκονται λίγο έξω από τον αρχαιολογικό χώρο, απολαμβάνοντας μια παγωμένη μεξικανική μπίρα που συνόδευε μια ποικιλία από καυτερές μεξικανικές γεύσεις, κουβεντιάζοντας φιλικά με τον ξεναγό μας. «Η ιστορία του τόπου μας ξαναγράφεται μέρα με την ημέρα, καθώς οι νέες ανακαλύψεις διαδέχονται η μία την άλλη.
Παράδειγμα, οι βυθισμένες πόλεις στον Κόλπο του Μεξικού, που φωτογραφήθηκαν πρόσφατα από δορυφόρους και ίσως απαντήσουν στα ερωτήματα για τον πολιτισμό των Ολμέκων. Είμαι βέβαιος πως σε λίγα χρόνια θα γνωρίζουμε πολύ περισσότερα από ό,τι σήμερα. Σίγουρα θα έχετε ακούσει ότι πολλοί πιστεύουν πως το Τεοτιχουακάν είναι έργο εξωγήινων», μας είπε και συνέχισε: «Παρόλο που δεν πιστεύω κάτι τέτοιο, ομολογώ ότι ο τουρισμός μας οφείλει πολλά στον Ερικ φον Ντένικεν και τους οπαδούς αυτής της θεωρίας».
Είναι αλήθεια πως οι αρχαιολόγοι δεν έχουν πρόβλημα ανεργίας στο Μεξικό, και γενικά στη Λατινική Αμερική, καθώς κάθε ανακάλυψη δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα από τις απαντήσεις που δίνει. Μια μικρή ομάδα από πλανόδιους μουσικούς πλησίασε το τραπέζι μας και μας επανέφερε με τον πλέον μελωδικό τρόπο στο σήμερα, θυμίζοντάς μας πως το Μεξικό δεν είναι μόνο τα ερείπια των χαμένων πολιτισμών και του μυστηρίου, αλλά είναι και η χώρα όπου η μουσική συνοδεύει κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.

• Με ορμητήριο την Πόλη του Μεξικού, στο Τεοτιχουακάν είναι καλύτερα να φτάσει κανείς το πρωί νωρίτερα από το κύμα των τουριστών, καθώς είναι πολύ εύκολο και προσιτό να βρείτε έναν ξεναγό με ιδιωτικό αυτοκίνητο.
• Γύρω από το χώρο υπάρχουν αρκετά εστιατόρια καθαρά και με λογικές τιμές.
• Υπάρχει ένα ξενοδοχείο δίπλα στον αρχαιολογικό χώρα και μερικά στην ευρύτερη περιοχή.
• Στο www.mexperience.com και στο www.delange.org θα βρείτε πολλές άλλες πληροφορίες.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
www.booking.com

http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxworld_1_09/11/2009_306784

» Σεισμικές δονήσεις σε Ιταλία και Μεξικό
» Μεξικό: Σύλληψη αρχηγού καρτέλ ναρκωτικών
» Μεξικό: Βρέθηκαν νεκρές οι έξι γυναίκες που απήχθησαν χθες από ενόπλους

kairos Athina

Τεοτιχουακάν, Μεξικό