Έθιμα της Καθαράς Δευτέρας!

ΚΟΥΔΟΥΝΑΤΟΙ, ΒΡΑΚΑΔΕΣ, ΚΑΡΔΕΛΛΑΤΟΙ – ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΝΑΞΟ

Πανάρχαια έθιμα, αρχέγονες μεταμφιέσεις, λαϊκά δρώμενα και χορευτικές μασκαράτες,ζωντανεύουν κάθε χρόνο τις απόκριες στη Νάξο, το μυθικό νησί του Διονύσου και της Αριάδνης. Έως σήμερα στη Νάξο,οι διονυσιακοί ήχοι των αυλών της τσαμπούνας και οι πολύκροτοι ρυθμοί από τα «τουμπάκια» - παραδοσιακά κρουστά όργανα – και τα κουδούνια των μεταμφιεσμένων, ξεσηκώνουν και προσκαλούν σε χορό, πάνδημη χαρά και ξεφάντωμα.



Δύο γάμοι, μία δίκη και ένα αλευρομουντζούρωμα !



* Θήβα
Η πόλη της Θήβας γιορτάζει την Καθαρά Δευτέρα με την αναπαράσταση του "Βλάχικου Γάμου".
Πρόκειται για ένα από τα πιο ζωντανά ελληνικά έθιμα που διατηρήθηκε στις ορεινές περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Θεσσαλίας και της Ρούμελης και μεταφέρθηκε από τους ίδιους τους Βλάχους στη νότιο Ελλάδα μετά την απελευθέρωση, γύρω στο 1830, όταν αυτοί εγκατέλειψαν τα άγονα μέρη τους για νοτιότερες περιοχές. Η προετοιμασία για τον "γάμο" ξεκινά το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, αλλά το έθιμο κορυφώνεται την πρώτη μέρα της Σαρακοστής. Το μεσημέρι της μέρας αυτής, τα "μπουλούκια" των Βλάχων που έχουν συγκεντρωθεί στο ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας ξεκινούν την πομπή προς το κέντρο της πόλης όπου θα τελεστεί ο γάμος. Αφήνονται στην πλατεία τα "προικιά" της νύφης, τα μπουλούκια αρχίζουν τον χορό και ακολουθεί το ξύρισμα του γαμπρού. Μετά τον "Βλάχικο γάμο" και τον "χορό του πεθαμένου" (προχριστιανικό κατάλοιπο), ξεκινά το γλέντι με νταούλια και πίπιζες που κρατά έως τα ξημερώματα της Τρίτης.
* Μεθώνη
Άλλος ένας γάμος αναπαριστάται την ίδια ημέρα, αυτή τη φορά στην
Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στη Μεθώνη. Πρόκειται για τον διάσημο "Γάμο του Κουτρούλη"!
Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, πρόκειται για πραγματικό γεγονός που συνέβη τον 14ο αιώνα. Πρωταγωνιστής του ο Έλληνας ιππότης Ιωάννης Κουτρούλης, ο οποίος ήταν τρελά ερωτευμένος με συμπατριώτισσα του, την οποία όμως δεν μπορούσε να παντρευτεί γιατί η ίδια ήταν ήδη παντρεμένη!. Τελικά, 17 χρόνια αργότερα και έπειτα από άδεια του ίδιου του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, οι ερωτευμένοι παντρεύτηκαν και έτσι έγινε "του Κουτρούλη ο γάμος"!
Η πρώτη αναπαράστασή του αποδίδεται στην ανάγκη των Μεθαναίων μετά την Κατοχή να γιορτάσουν τα Κούλουμα μέσα στο κάστρο, όπου και , ύστερα από έντονη κρασοκατάνυξη, κάποιος ντύθηκε γαμπρός, άλλος νύφη, ένας τρίτος παπάς, άλλοι συμπέθεροι και καλεσμένοι...Η "αναπαράσταση" άρεσε και καθιερώθηκε, φθάνοντας στις μέρες μας, ενώ ακολουθεί γλέντι με ζωντανή ορχήστρα σαρακοστιανούς μεζέδες και άφθονο κρασί.
* Κάρπαθος
Στην Κάρπαθο, από την άλλη, το δρώμενο της ημέρας είναι το "Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων". Κάποιοι κάνουν άσχημες χειρονομίες σε άλλους, συλλαμβάνονται από τους "Τζαφιέδες" (χωροφύλακες) και οδηγούνται στο δικαστήριο που το αποτελούν οι σεβάσμιοι του νησιού. Πρωταγωνιστούν ...τα αυτοσχέδια αστεία, τα γέλια και ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι.
* Γαλαξίδι
Καθαρά Δευτέρα σημαίνει "αλευρομουντζούρωμα"! Ένα έθιμο που χρονολογείται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, με τους κατοίκους να αναμένουν τις Απόκριες για να διασκεδάσουν και να χορέψουν σε κύκλους - ένας για τις γυναίκες και ένας για τους άντρες. Αρχικά φορούσαν μάσκες ή έβαφαν τα πρόσωπά τους με κάρβουνο, ενώ προοδευτικά άρχισαν να χρησιμοποιούν και άλλα υλικά, όπως αλεύρι, λουλάκι, βερνίκι παπουτσιών και ώχρα. Την ώρα του χορού, οι μετέχοντες δεν πετάνε σερπαντίνες ή χαρτοπόλεμο, αλλά επιδίδονται σε έναν άκρατο "αλευροπόλεμο"!

Πηγή: i-diadromi.blogspot.com