Κόλλυβα: ο διατροφικός πρωταγωνιστής των Ψυχοσαββάτων

Στην ελληνική λαϊκή και θρησκευτική παράδοση, κάθε ιδιαίτερη στιγμή στη ζωή των ανθρώπων, στιγμή μεγάλης χαράς ή και μεγάλου πόνου, συνδέεται με κάποιον τρόπο με την τροφή, γι' αυτό είναι πλούσια σε τελετουργικά φαγώσιμα. Σ' αυτά ανήκουν και τα κόλλυβα, ο τρόπος παρασκευής των οποίων συχνά συζητιέται παρά μέρος και χαμηλόφωνα, αφού πρόκειται για συνταγή εξαιρετικά φορτισμένη με το βάρος του πένθους και της τελεσίδικης απώλειας.

Τα κόλλυβα είναι όμως και η συνταγής της μνήμης. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι το γεγονός πως πάρα πολλοί άνθρωποι ακόμη και σήμερα, μέσα στους φρενήρεις ρυθμούς της σύγχρονης ζωής, που έχει πάρει διαζύγιο απ' τις τελετουργίες, δεν επιλέγουν να αγοράσουν έτοιμο το κατεξοχήν έδεσμα των επιμνημόσυνων δεήσεων, αλλά προτιμούν να τα φτιάξουν οι ίδιοι. Είναι ένας τρόπος να «κάνουν κάτι» για εκείνους που έφυγαν, μια πράξη προς τιμήν τους. Αλλά -καθώς το μαγείρεμα αφήνει το περιθώριο να «χαθούμε στις σκέψεις μας»- είναι και η επιθυμία να μείνουν λίγες ώρες μόνοι τους με τις εικόνες και τις αναμνήσεις του αγαπημένου προσώπου: λόγια που ειπώθηκαν ή άλλα που δεν πρόλαβαν να ειπωθούν, μνημειώδεις ατάκες και σοβαρά ή αστεία γεγονότα που συνδέονται μαζί του κατακλύζουν το νου, ενώ τα χέρια καταπιάνονται με το ανακάτεμα του σταριού, των καρπών, των μυρωδικών...

Πώς ξεκίνησε όλο αυτό; Διαβάστε το κείμενο για τις ρίζες του εθίμου απ' την Κλειώ Καμπούρη που θα βρείτε εδώ. Απ' το ίδιο κείμενο είναι και η συνταγή που θα βρείτε στο τέλος.

Τι είναι τα Ψυχοσάββατα και κάθε πότε «πέφτουν». Στην ορθόδοξη παράδοση όλα τα Σάββατα συνδέονται με τους νεκρούς -σε αντιδιαστολή με την Κυριακή που είναι η μέρα της Ανάστασης. Όμως δύο Σάββατα το χρόνο η Εκκλησία τα έχει αφιερώσει αποκλειστικά στη μνήμη των «κεκοιμημένων»: είναι τα Ψυχοσάββατα και κάθε χρονιά ορίζονται με βάση την Κυριακή της Αποκριάς και την Πεντηκοστή. Έτσι για το 2018 το πρώτο Ψυχοσάββατο πέφτει στις 10 Φεβρουαρίου 2018, ενώ το δεύτερο στις 26 Μαΐου 2018.

Ο λόγος που καθιερώθηκαν τα ιδιαίτερα αυτά Σάββατα σχετίζεται με όλους εκείνους τους νεκρούς για τους οποίους οι συνθήκες δεν επέτρεψαν να τηρηθεί το καθιερωμένο τελετουργικό: έσβησαν στην ξενιτιά, στη θάλασσα ή στα βουνά ή ήταν πολύ φτωχοί... Τα Ψυχοσάββατα είναι κατεξοχήν ημέρα που οι πιστοί φτιάχνουν ή προμηθεύονται κόλλυβα και τα πηγαίνουν στην Εκκλησία για τη σωτηρία της ψυχής και στη μνήμη των δικών τους χαμένων αγαπημένων.

Συνταγή για κόλλυβα

Υλικά

1 κιλό σιτάρι
2/3 του φλιτζανιού αμύγδαλα
2/2 του φλιτζανιού καρύδια
σπόροι από 1 ρόδι
λίγο μαϊντανό ψιλοκομμένο
2/3 του φλιτζανιού σταφίδες ξανθές
½ κιλό τριμμένη καρύδα
1 κιλό ζάχαρη
400 γρ. φρυγανιά τριμμένη

Εκτέλεση

1. Από το προηγούμενο βράδυ βράζετε για 10’ -15’ το σιτάρι και το αφήνετε όλη νύχτα στο νερό. Την επόμενη μέρα το δοκιμάζετε κι αν είναι ακόμα σκληρό το βράζετε για άλλα 10’ . Αφού έχετε δοκιμάσει το σιτάρι και είναι μαλακό, το απλώνετε σε μία μεγάλη στεγνή πετσέτα και το αφήνετε για 2-3 ώρες μέχρι να στεγνώσει καλά.
2. Μεταφέρετε τα κόλλυβα σε μεγάλη λεκάνη, προσθέτετε τους ξηρούς καρπούς, το ρόδι, το μαϊντανό, τις σταφίδες και ανακατεύετε καλά.
3. Απλώνετε το μείγμα σε ένα μεγάλο δίσκο και από πάνω στρώνετε πρώτα τη φρυγανιά, στη συνέχεια την καρύδα και τέλος τη ζάχαρη. Τη στιγμή του σερβιρίσματος ρίχνετε τα κόλλυβα σε μια μεγάλη λεκάνη και ανακατεύετε καλά.


Σημ. Ανάβουμε το θυμιατό όσο έχουμε το στάρι στο τραπέζι να στεγνώνει πρίν το φιάξουμε




Αρθρογράφος:
Χριστίνα Τσαμουρά





http://www.icookgreek.com/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82/item/%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CE%BB%CF%85%CE%B2%CE%B1-%CE%BF-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CF%83%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD