Ζάκυνθος-Προστατευόμενη περιοχή

Μετά από πολύχρονες προσπάθειες από περιβαλλοντικές οργανώσεις και την
Ευρωπαϊκή Ένωση, οι παραλίες της Ζακύνθου προστατεύονται νομικά από το
1999 (Φ.Ε.Κ. 906Δ/22-12-99). Με αυτό το Προεδρικό Διάταγμα ιδρύθηκε το
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (ΕΘΠΖ), ενώ τρία χρόνια αργότερα
ιδρύθηκε ο πρώτος Φορέας Διαχείρισης προστατευόμενης περιοχής στην
Ελλάδα.

Ο Φορέας Διαχείρισης του Πάρκου όπως και οι υπόλοιποι ανάλογοι
φορείς στην Ελλάδα δεν έχει ακόμη τύχει της απαιτούμενης στήριξης από
την Πολιτεία, κατάφερε ωστόσο να θέσει τις προϋποθέσεις για να
οργανωθεί η προστατευόμενη περιοχή και να προφυλαχθεί από περαιτέρω
παράνομες δραστηριότητες.
Δυστυχώς όμως οι όποιες πρωτοβουλίες
έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα οφείλονται σχεδόν αποκλειστικά στην καταδίκη
της Ελλάδας από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το 2001 για
παραβίαση κοινοτικής νομοθεσίας λόγω της ελλιπούς προστασίας του
βιοτόπου της θαλάσσιας χελώνας και στην απειλή μίας δεύτερης καταδίκης.

Αν και η δεύτερη καταδίκη αποσοβήθηκε προς το παρόν αλλά το Εθνικό
Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου εξακολουθεί να πλήττεται από σωρεία παράνομων
ενεργειών που υποβαθμίζουν τις σπάνιες οικολογικές του αξίες.

Σεκάνια: το τελευταίο καταφύγιο
Η παραλία στα Σεκάνια είναι η σπουδαιότερη παραλία ωοτοκίας της Caretta
caretta στη Μεσόγειο μια και συγκεντρώνει κάθε χρονιά 500-1000 φωλιές,
δηλαδή πάνω από το 50% του συνόλου της Ζακύνθου, και μια από τις
ψηλότερες πυκνότητες φωλιών στον κόσμο για το είδος.
Το 1992, όταν η σωτηρία της χελώνας ήταν ακόμη πολύ αβέβαιη, το WWF
Ελλάς για να αποτρέψει την υποβάθμιση της παραλίας των Σεκανίων,
αγόρασε από τους ιδιοκτήτες σχεδόν ολόκληρη (το 90% περίπου) την έκταση
που περιβάλλει την παραλία, καθώς η ίδια η παραλία δεν μπορεί σύμφωνα
με την ελληνική νομοθεσία να ανήκει σε ιδιώτες. Σκοπός της αγοράς ήταν
αφενός η αποτροπή της τουριστικής της εκμετάλλευσης και αφετέρου η κατά
το δυνατό καλύτερη διαχείρισή της, ώστε να προστατευθεί η παραλία
ωοτοκίας των χελωνών. Τα 600 εκατομμύρια δραχμές που δαπανήθηκαν για
την αγορά της γης, προήλθαν κυρίως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς
και από συνεισφορές ιδιωτών κατά τη διάρκεια τριετούς πανευρωπαϊκής
εκστρατείας του WWF Ελλάς.
Τα Σεκάνια αποτελούν Ζώνη Α1 (απόλυτης προστασίας) του ΕΘΠΖ και
έχουν ενταχθεί στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, στα Σεκάνια
απαγορεύεται η πρόσβαση και οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα καθ’
όλη τη διάρκεια του χρόνου. Επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα, με
άδεια από το ΥΠΕΧΩΔΕ και τον Φορέα Διαχείρισης του ΕΘΠΖ.

?? WWF ?????
????????????????? ??? ???????, ?? ????????????? ??????? ??? ?????????
??????? Caretta caretta ???? ??????, ??? ?? 1994 ???? ???? ??? ???
????????? ???????????? ?????????? ??????? ??? ??????? ??? ??????????
??? ??????? ???????.

?? ??????? ????? ? ????????????? ??? ??? 6
???????? ???????? ??? Caretta caretta ???? ????? ??? ?????? ???
???????? ??? ?????? ??? ??????? ????????? ?????? ???????? (????). ????
????? 550 ????? ??? ????????? ??????? 500-1000 ??????, ??? ?????
??????? ??? ???? ?????????? ? Caretta ???? ????? ??? ??????.

??????
??? WWF ????? ????? ?? ??????????? ???? ?? ???????? ??????????
????????? ??????? ???????? ??? ??? ?????????? ????????. ????
??????????? ????????????? ?????? ???? ?? ?????????? ???? ?? ??????????
?????????? ??? ?????? ?? ?????????? ??? ?????????? ????????????? ???
????????.

? ??????? ???? ??????? ?? ???? ???????? ??????????
(?1) ?? ?? ??????? ??? ??????? ??????, ????? ??? ?? 966/99. ????????
???? ???????? ??? ??? ??????? ??????????? ???? ? ???????????? ??????.
????????? ??? ??? ????????? ???? ????? ? ???????? ??? ???????????? ???
??? ????????? ??? ????? ?????????? ??? ?????? ???????????? ???????????
??? ??????????? ?? ?? ?????????????? ?????????????? ??? ???????? ????
??? ??? ?????????? ??????????? - ? ????????? ???????? ???? ??????? ??
??? ????????? ??????? ??? ????????? ??????? Caretta caretta ???
????????, ?? ???????? ?? ????????? ???????? ?? ???????????.

????
?? ??????? ??? ?????????????? ?? ??????? ??? ???????????? ?? ??
?????????? ??? ??????? ?????? ??? ?? ??????????? ??? ??????????
??????????.

??? ???????? ??? 2001 ? ?????? ?????? ??? ????????
???????????? ????????? ??? ???????? ???, ??????? ?? ?? ??????? ???
?????????????, ????????? ?? ????????. ?? WWF ????? ???????????? ?????
?? ???? ??? ???? ????????? ??? ????????? ??? ???????? ???? ???
????????????? ?????? ?? ??????????? ?????, ???? ?????????????? ????
??????? ??? ????????? ??? ??????? ??? ?????????? ??????? ??????? ?????
??????. ????????, ????????????? ??????? ?????????????? ??? ??? ?????
??????????? ??? ????????????? ???????? ?? ????????? ???? ?????????. ???
????, ????? ?? ?? ?????????? ??? ?????????, ?? WWF ????? ???????? ????
?? ???? ?????????? ??? ????????, ?? ?????????? ?? ???? ????????? ?
?????????? ??? ???????? ??? ????????? ???????.

?????????????? ??
????? ??? ??? ??????????????? ???? ??????? ??? ???????????? ???
?????????? ????????? ??? ????? ??????????? ??? ?????????? ????????? ???
????? ??????????? ??? ??????? ????????? ?????? ???????? ?? ??????????
?? ??? ???????? ???????. ???????? ??????????????? ???????? ?????? ????
????????? ??? ????? ??????? ??????????, ??????????? ??? ???????? ???
???? ??? ??????????? ???????? ????? ??? ?????????? ??????????? ????????.

Y???????? ????????????: ????????? ???????, charmini@otenet.gr

Οι θαλάσσιες χελώνες
ξεκινούν την ζωή τους ως έμβρυα σε αυγά που εναποθέτουν οι θηλυκές
χελώνες σε αμμώδεις παραλίες. Η θερμοκρασία, καθορίζει το φύλο των
νεοσσών στην κάθε φωλιά.

Η Caretta caretta, ένα από τα επτά είδη
θαλάσσιων χελωνών που υπάρχουν στον πλανήτη, ζει περίπου 80 χρόνια και
τρέφεται κυρίως με θαλάσσια φυτά και ασπόνδυλα –έχει μάλιστα ιδιαίτερη
προτίμησή στις τσούχτρες.

Ζει στη θάλασσα αλλά έχει πνεύμονες με
αποτέλεσμα να βγαίνει συχνά στην επιφάνεια της θάλασσας για να
αναπνεύσει και στις αμμώδεις παραλίες όπου γεννήθηκε η ίδια για να
γεννήσει. Εκεί ολοκληρώνεται ο βιολογικός της κύκλος με την ωοτοκία,
την εκκόλαψη, και την είσοδο των νεοσσών στη θάλασσα.

Η
αναπαραγωγή περίοδος ξεκινά νωρίς την άνοιξη στη θάλασσα. Στη συνέχεια
την κάθε περίοδο ωοτοκίας οι θηλυκές γεννούν τρεις με τέσσερις φορές,
τις βραδινές ώρες . Προτιμούν τις αμμώδεις παραλίες με ήπιες κλίσεις
και χωρίς εμπόδια, όπου η άμμος έχει τα κατάλληλα χαρακτηριστικά, τη
σωστή θερμοκρασία και υγρασία στοιχεία απαραίτητα στοιχεία για την
επώαση.

Αφού η χελώνα βρει το κατάλληλο σημείο φτιάχνει τη φωλιά
της με τα πίσω πτερύγια. Πρόκειται για έναν λάκκο 60 εκατοστών στον
οποίο γεννά περίπου 120 αυγά άσπρα, μικρά και στρογγυλά. Μοιάζουν με
μπαλάκια του πινγκ πονγκ και περιβάλλονται από μία ρευστή αντισηπτική
ουσία που τα προστατεύει. Η εκκόλαψη τους διαρκεί περίπου δύο μήνες.
Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών του Ιουλίου και του Αυγούστου
περίπου το 70% των αυγών θα εκκολαφθεί.

Οι νεοσσοί είναι μαύρου
χρώματος, έχουν μήκος πέντε εκατοστά και ζυγίζουν δεκαεπτά γραμμάρια.
Μόλις εκκολαφθούν, ανεβαίνουν όλοι μαζί στην επιφάνεια της άμμου και
κατευθύνονται προς τη θάλασσα. Κάνουν την έξοδό τους συνήθως κατά τη
διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το χάραμα και προσανατολίζονται προς τον
φωτεινότερο ορίζοντα.

Αυτό το πρώτο ταξίδι των νεοσσών είναι και
το σημαντικότερο της ζωής τους γιατί βοηθά τα χελωνάκια να
προσανατολιστούν και να μπορέσουν να ξαναγυρίσουν στον ίδιο τόπο
μερικές δεκαετίες αργότερα για να γεννήσουν και να αναπαραχθούν. Οι
νεοσσοί έχουν να αντιμετωπίσουν πολλούς φυσικούς εχθρούς όπως καβούρια,
γλάρους και ψάρια. Η θνησιμότητά τους είναι εξαιρετικά υψηλή -
υπολογίζεται ότι σε κάθε χίλια χελωνάκια επιζεί και ενηλικιώνεται μόνο
ένα!

Η θαλάσσια χελώνα Caretta caretta έχει καταχωρηθεί στο
Διεθνές Κόκκινο Βιβλίο σαν απειλούμενο είδος. Ανάμεσα στις κύριες
απειλές που αντιμετωπίζει είναι η υποβάθμιση και η καταστροφή των
βιοτόπων αναπαραγωγής της, η χρήση αλιευτικών εργαλείων, η ύπαρξη
σκουπιδιών και πλαστικών σακουλών.

Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη
Ζάκυνθο που φιλοξενεί κάποιες από τις σημαντικότερες παραλίες για την
αναπαραγωγή της Caretta caretta στη Μεσόγειο, η τουριστική ανάπτυξη
κοντά στις παραλίες ωοτοκίας με τις πολεοδομικές παρεμβάσεις, τον
έντονο φωτισμό και το θόρυβο καθώς και τις ανθρώπινες δραστηριότητες
αναψυχής στο θαλάσσιο χώρο προβάλει ως ξεχωριστός παράγοντας που
επηρεάζει αρνητικά τις περιοχές αναπαραγωγής και τις παραλίες ωοτοκίας.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Επιστημονικό όνομα: Caretta caretta
Περιγραφή: Ένα από τα επτά είδη θαλάσσιας χελώνας που υπάρχουν στον πλανήτη.
Μήκος: Μέχρι 1 μέτρο
Βιότοπος:
Ζει στη θάλασσα, αλλά λόγω του ότι έχει πνεύμονες βγαίνει συχνά στην
επιφάνεια της θάλασσας για να αναπνεύσει και στις αμμώδεις παραλίες για
να γεννήσει αφού εκεί ολοκληρώνεται ο βιολογικός της κύκλος, με την
ωοτοκία, την εκκόλαψη, και την είσοδο των νεοσσών στη θάλασσα.
Κύριες
απειλές: Υποβάθμιση και η καταστροφή των βιοτόπων αναπαραγωγής του
είδους, χρήση αλιευτικών εργαλείων, ύπαρξη σκουπιδιών και πλαστικών
σακουλών. Αξιοσημείωτη είναι η υποβάθμιση που συνεπάγεται η τουριστική
ανάπτυξη κοντά στις παραλίες ωοτοκίας με τις πολεοδομικές παρεμβάσεις,
τον έντονο φωτισμό και το θόρυβο καθώς και τις ανθρώπινες
δραστηριότητες αναψυχής στο θαλάσσιο χώρο.

Τα Σεκάνια είναι η
σημαντικότερη παραλία ωοτοκίας της Caretta caretta σε ολόκληρη τη
Μεσόγειο. Είναι μία αμμώδης παραλία με ήπιες κλίσεις και χαρακτηριστικό
μεσογειακό ανάγλυφο στο Δήμο Βασιλικού, στον Κόλπο Λαγανά Ζακύνθου.

Παρόλο
που το μήκος της παραλίας είναι μόνο 550 μέτρα φιλοξενεί περισσότερες
από τις μισές φωλιές του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (ΕΘΠΖ).
Ανάλογα με τη χρονιά, οι φωλιές στα Σεκάνια κυμαίνονται από πεντακόσιες
ως χίλιες - μια από τις υψηλότερες πυκνότητες φωλεοποίησης στον κόσμο.

Για
να διαφυλαχθούν τα Σεκάνια – με δεδομένες τις έντονες πιέσεις για
τουριστική ανάπτυξη που ασκούνται εδώ και δεκαετίες σε ολόκληρο τον
κόλπο του Λαγανά- το 1994 το WWF Ελλάς αγόρασε τα 300 στρέμματα γης που
περικλείουν την παραλία. Η αγορά έγινε δυνατή μόνο μετά από μία
πρωτοφανή πανευρωπαϊκή εκστρατεία του WWF στην οποία συμμετείχαν
χιλιάδες Έλληνες και ξένοι.

Με την ίδρυση του Εθνικού Θαλάσσιου
Πάρκου Ζακύνθου (ΕΘΠΖ) η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως ζώνη Α1, δηλαδή ζώνη
απόλυτης προστασίας, στην οποία απαγορεύεται η πρόσβαση και επιτρέπεται
μόνο η επιστημονική έρευνα.

Το WWF Ελλάς διαχειρίζεται την παραλία βάση σχεδίου. Ανάμεσα στις δράσεις που αναλαμβάνει είναι:

* Mετρήσεις της δυναμικής της ακτής Σεκανίων: Οι μετρήσεις
περιλαμβάνουν μέτρηση της κλίσης της παραλίας στο χερσαίο και θαλάσσιο
τμήμα της περιοχής. Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων καταγράφονται τα
φυτά, οι ζώνες στην παραλία και στο θαλάσσιο χώρο, οι φωλιές κατά τη
θερινή περίοδο, τα χαρακτηριστικά της άμμου (πχ βότσαλα, πέτρες,
βράχια, φύκια).
Τα τελευταία χρόνια επιστημονικές θεωρίες
υποστηρίζουν ότι το προφίλ της παραλίας μπορεί να επηρεάσει την φέρουσα
ικανότητα για φωλεοποίηση. Πιθανοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν
το προφίλ της παραλίας είναι τόσο η χερσαία όσο και η θαλάσσια διάβρωση.
* Δειγματοληψίες άμμου: Οι παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας
Caretta caretta είναι αμμώδεις. Η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά της
άμμου μπορούν να επηρεάσουν το κατά πόσο μία παραλία θα είναι κατάλληλη
να φιλοξενήσει φωλιές. Η ποιότητα της άμμου καθορίζει και το ύψος των
θερμοκρασιών που θα αναπτυχθούν καθώς και την ευκολία σκαψίματος της
φωλιάς από τις χελώνες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η θερμοκρασία της
φωλιάς καθορίζει το φύλλο στα χελωνάκια.
* Συντήρηση
αντιδιαβρωτικών έργων : Η περιοχή των Σεκανίων χαρακτηρίζεται από σαθρά
εδάφη. Το φαινόμενο της διάβρωσης είναι ιδιαίτερα έντονο και ως
αποτέλεσμα μεταφέρεται λάσπη στην παραλία. Η κάλυψη της άμμου με λάσπη
επηρεάζει την ποιότητα και τα χαρακτηριστικά της άμμου και δυσκολεύει
τις χελώνες στο σκάψιμο. Παράλληλα δεν επιτρέπει να κυκλοφορήσει αέρας
και να αναπτυχθούν οι συνήθεις θερμοκρασίες που απαιτούνται για την
εκκόλαψη.
o Ένα επιπλέον πρόβλημα που παρατηρείται λόγω της
διάβρωσης είναι η επέκταση της ζώνης βλάστησης πάνω στην αμμώδη περιοχή
με αποτέλεσμα να μένει λιγότερος διαθέσιμος χώρος για φωλεοποίηση και
ταυτόχρονα να υπάρχουν ρίζες κοντά στις φωλιές , οι οποίες μπορεί να
καταστρέψουν τα αυγά.
o Το WWF Ελλάς έχει κατασκευάσει ξύλινα
φράγματα στα ρέματα που βρίσκονται στην περιοχή, χαντάκια ελέγχου της
μεταφοράς φερτών υλικών και λάσπης και σε περιόδους όπου απαιτείται
(όπως μετά τη μεγάλη φωτιά του 2001) διοργανώνει σπορές στις πλαγιές
ώστε να επιτευχθεί συγκράτηση των μετακινούμενων ποσοτήτων χώματος.
* Καθαρισμός παραλίας Σεκανίων: Παρά το γεγονός ότι η παραλία των
Σεκανίων αποτελεί ζώνη απολύτου προστασίας του ΕΘΠΖ, στην οποία
επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα, ο όγκος των σκουπιδιών που
εκβράζονται κάθε χρόνο από τη θάλασσα είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Επειδή η
παραλία φιλοξενεί 700-1000 φωλιές ετησίως η απομάκρυνση των σκουπιδιών
θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική. Το WWF Ελλάς σε συνεργασία με άλλες ΜΚΟ,
το ΕΘΠΖ ,σχολεία και πανεπιστημιακά τμήματα κάθε χρόνο διοργανώνει τον
καθαρισμό της παραλίας των Σεκανίων. Ως γεγονός θεωρείται σημαντικό
αφού είναι η μόνη ημέρα όπου επισκέπτες- εθελοντές μπορούν να βρεθούν
στην «παραλία που ανήκει μόνο στις χελώνες»
* Συντήρηση και έλεγχο
των υποδομών πυρασφάλειας: Οι συχνές πυρκαγιές που ξεσπούν στην περιοχή
έκανε το WWF Ελλάς να εντάξει στη μελέτη αποκατάστασης της περιοχής
Σεκανίων του 2001 την εγκατάσταση υδατοδεξαμενών ώστε σε περίπτωση
πυρκαγιάς η επέμβαση να είναι άμεση. Λόγω του ότι η περιοχή είναι
δύσβατη και ο χωματόδρομος ετησίως λόγω της διάβρωσης γίνεται μη
προσβάσιμος ως εκ τούτου απαιτείται η συντήρησή του ώστε να είναι
εφικτή η προσέγγιση των δεξαμενών από τα πυροσβεστικά οχήματα.
*
Συντήρηση υφιστάμενων μη μόνιμων κατασκευών στην περιοχή των Σεκανίων:
Στην περιοχή των Σεκανίων βρίσκονται ξύλινα φυλάκια για τις ανάγκες της
επιστημονικής ομάδας του WWF Ελλάς και του ΕΘΠΖ. Η συντήρησή τους είναι
αναγκαία ώστε να φιλοξενούν τους ερευνητές την ώρα της εργασίας τους. Η
συντήρηση συνήθως πραγματοποιείται από εθελοντές.
* Πραγματοποίηση
εθελοντικών προγραμμάτων: Το WWF Ελλάς σε όλη την Ελλάδα διοργανώνει
προγράμματα εθελοντικής εργασίας. Έτσι και στα Σεκάνια ομάδα εθελοντών
συνεισφέρει στις ανάγκες του προγράμματος και συμβάλλει στην
πραγματοποίηση των δράσεων πεδίου.

www.wwf.gr

» Έβρος-Προστατευόμενη περιοχή
» Πρέσπες-Προστατευόμενη περιοχή
» Ζάκυνθος: Ατελείωτη μάχη με τις φλόγες (Βίντεο & εικόνες)

kairos Athina

Ζάκυνθος-Προστατευόμενη περιοχή