Πείνα και διατροφή

Πεινάτε;

Στην ερώτηση «Γιατί πεινάμε;» η απάντηση φαίνεται προφανής. Πεινάμε γιατί χρειαζόμαστε θρεπτικά συστατικά για την επιβίωση μας. Η πείνα είναι το σήμα που μας ωθεί προς την εύρεση τροφής και μας επιτρέπει να αντιλαμβανόμαστε πότε χρειάζεται να φάμε.

Τι συμβαίνει όμως όταν το σώμα μας ενώ έχει λάβει την τροφή που χρειάζεται, παρόλα αυτά συνεχίζει να πεινάει; Η απορρύθμιση του αισθήματος της πείνας είναι ίσως ο σημαντικότερος λόγος που μας κάνει να έχουμε παραπάνω κιλά από το φυσιολογικό.

Οι μηχανισμοί που προκαλούν αυτό το αίσθημα στο σώμα μας είναι ποικίλοι. Μπορούμε να τους χωρίσουμε όμως σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

1. Βιολογικούς
2. Ψυχικούς

Βιολογικοί Μηχανισμοί

Ιστορικά έχουν προταθεί πολλές θεωρίες και μηχανισμοί σχετικά με το βιολογικό παράγοντα. Οι Cannon και Washburn (Harvard 1912) ανάπτυξαν τη θεωρία των γαστρικών συσπάσεων. Ξέρουμε ότι πεινάμε όταν συσπάται το στομάχι μας. Στο γνωστό πείραμα με το μπαλόνι, ο ίδιος ο Washburn κατάπινε ένα μπαλόνι που ήταν συνδεδεμένο με έναν σωλήνα. Στη συνέχεια φούσκωνε το μπαλόνι μέσα στο στομάχι του. Όταν το μπαλόνι ήταν φουσκωμένο δεν πεινούσε. Αργότερα αυτή η θεωρία αντικρούστηκε γιατί άτομα στα οποία είχε αφαιρεθεί το στομάχι τους συνέχιζαν να πεινάνε.

Μια άλλη εξήγηση είναι οι αλλαγές στα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Όταν πέφτουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μας πεινάμε. Ο Bash πραγματοποίησε ένα πείραμα στο οποίο μετάγγισε το αίμα ενός χορτάτου σκύλου σε έναν πεινασμένο σκύλο. Οι συσπάσεις στο στομάχι του πεινασμένου σκύλου σταμάτησαν και ενίσχυσαν τη θεωρία των επιπέδων του σακχάρου. Άλλοι ερευνητές όμως υποστηρίζουν ότι τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μας δεν αλλάζουν σημαντικά υπό κανονικές συνθήκες.

Η θεωρία της ινσουλίνης υποστηρίζει ότι αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα προκαλούν το αίσθημα της πείνας. Όσο περισσότερο τρώμε τόσο περισσότερο πεινάμε.

Υπάρχουν και άλλες θεωρίες που αφορούν τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα μας, τη θερμοκρασία του σώματος μας, την λεπτίνη (ορμόνη που ρυθμίζει τις αποθήκες του λίπους και το αίσθημα του κορεσμού), την γκρελίνη (ορμόνη που λειτουργεί ανταγωνιστικά της λεπτίνης και αυξάνει το αίσθημα της πείνας) κ.ο.κ.

Ψυχικοί Παράγοντες

Το αίσθημα της πείνας δεν μπορεί να εξηγηθεί πλήρως λαμβάνοντας υπόψη μόνο τους βιολογικούς μηχανισμούς.

Τα κοινωνικά και οικογενειακά πρότυπα επηρεάζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό τις διατροφικές μας συνήθειες και επιθυμίες.

Όταν για παράδειγμα πλησιάζει η ώρα του μεσημεριανού ή του δείπνου το αίσθημα της πείνας γίνεται πιο έντονο.

Τα χρώματα και οι εμφάνιση των τροφών επηρεάζουν σημαντικά την όρεξη μας. Κοιτάζοντας μια κίτρινη μπανάνα ενισχύεται η επιθυμία να την φάμε. Αυτό δεν συμβαίνει με μια κόκκινη μπανάνα ή ένα μπλε μήλο.

Η συναισθηματική μας διάθεση μπορεί να μας οδηγήσει στην αυξημένη κατανάλωση τροφών ή και να μας κόψει την όρεξη.

Τα προσωπικά μας πιστεύω και οι γνώσεις μας σχετικά με τη διατροφή μπορούν να αλλάξουν την διατροφική μας συμπεριφορά. Πολλοί άνθρωποι τρώνε ανάλογα με το τι πιστεύουν ότι είναι υγιεινό και μπορούν τελικά να μάθουν να τρώνε «καλές τροφές».

Μπορούμε να ελέγξουμε το αίσθημα της πείνας;

Το αίσθημα της πείνας είναι ίσως από τις πιο ισχυρές παρορμήσεις. Μπορεί να συγκριθεί σε ένταση μόνο με την επιθυμία για σεξ. Πρόκειται για δύο ένστικτα που σχετίζονται με την επιβίωση και την διαιώνιση του είδους.

Είναι από δύσκολο έως αδύνατο να αντισταθούμε στο αίσθημα της πείνας. Σε αυτό το αίσθημα στηρίχθηκε η επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

Οποιαδήποτε δίαιτα ή προσπάθεια απώλειας βάρους, που δεν διαχειρίζεται καταρχήν το αίσθημα της πείνας, είναι καταδικασμένη σε παροδικά αποτελέσματα κι αποτυχία.

Το ανθρώπινο είδος επιβίωσε και εξελίχθηκε εκατομμύρια χρόνια στο πλανήτη μας, σε συνθήκες έλλειψης τροφής. Αν ζούσαμε εκατό ή ένα εκατομμύριο χρόνια πριν, το σύνηθες θα ήταν να πεινάμε.

Το ορμονικό μας σύστημα έχει προγραμματιστεί ώστε να προκαλεί ένα έντονο αίσθημα πείνας ενώ μειώνει το αίσθημα του κορεσμού όταν βρίσκουμε τροφή. Πολύπλοκοι ορμονικοί μηχανισμοί μας ωθούν να βρούμε νέα τροφή και προστατεύουν τις αποθήκες του λίπους στο σώμα μας για περιόδους έλλειψης τροφής.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Αντί να παλεύουμε ενάντια σ’ αυτούς τους πανίσχυρους μηχανισμούς, που προγραμματίστηκαν για εντελώς διαφορετικές συνθήκες από τις σημερινές, θα πρέπει να τους βάλουμε να δουλέψουν για μας.

Μπορεί εύκολα να διαπιστώσει κανείς ότι η φύση δεν αφέθηκε σε ένα και μόνο μηχανισμό για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους. Θα πρέπει να λάβουμε λοιπόν υπόψη ότι είναι επιτακτική ανάγκη να διορθώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πλευρές αυτής της ορμονικής ανισορροπίας για να έχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα.

Η κατανόηση του πολύπλοκου αυτού πάζλ μας επέτρεψε να καταλήξουμε στο «αυτονόητο»: ο τρόπος ζωής μας και η διατροφή μας πρέπει να ευθυγραμμίζονται με το φυσιολογικό. Τότε η πείνα σταματάει να μας ωθεί σε μια συνεχή αναζήτηση τροφής, που αντί να μας βοηθάει στην επιβίωση έχει μετατραπεί σε δήμιο μας.

Οι ίδιοι μηχανισμοί που προκαλούν την πείνα, την διακόπτουν και προκαλούν το αίσθημα του κορεσμού. Είναι εντυπωσιακό πόσο γρήγορα εξαφανίζεται το αίσθημα της πείνας όταν δίνουμε στο σώμα μας αυτό που πραγματικά χρειάζεται.

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να στερούμαστε κάποιες τροφές, που δεν είναι ίσως βιολογικά απαραίτητες, μας δίνουν όμως ευχαρίστηση και κάνουν τη ζωή μας πιο όμορφη.

Θα πρέπει όμως πρώτα να δώσουμε στο σώμα μας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να λειτουργήσει σωστά. Να τρώμε τροφές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, με υψηλή θρεπτική αξία και είναι πλούσιες σε μικροθρεπτικά συστατικά.

Αφού προσλάβουμε λοιπόν ότι χρειάζεται το σώμα μας, μπορούμε στη συνέχεια να υποκύψουμε και σε κάποια «αμαρτήματα».

Σε πολλές περιπτώσεις βέβαια, θα πρέπει πρώτα να αποκατασταθεί η φυσιολογική λειτουργία των μηχανισμών της πείνας και του κορεσμού, ώστε το άτομο να ανακτήσει τον έλεγχο.

Ειδικές εξετάσεις μας επιτρέπουν να εντοπίσουμε σε ποια ακριβώς σημεία υπάρχει μεταβολικό πρόβλημα και να προβούμε στην κατάλληλη ρύθμιση, ενισχύοντας τη φυσική ισορροπία του οργανισμού μας.

Μειώνοντας το αίσθημα της πείνας και ενισχύοντας το αίσθημα του κορεσμού σταματάμε να τρώμε πέρα από αυτό που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργήσει σωστά.

Η διατροφή μας μπορεί τελικά να είναι μια ευχάριστη εμπειρία και να ενισχύει την υγεία μας αντί να την υποσκάπτει.

Στην Υγειά Σας!

Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς
Γεν. Δ/ντης Detox Center
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου UNI.NA. Federico II
American Academy of Detoxification Specialists
American Holistic Medicine Association

Πηγή: www.detoxcenter.gr